Aida in Parijs

Toen in 2013 een nieuwe productie van Aida voorgesteld werd in de Opéra Bastille werd de regisseur bedolven onder boegeroep (naar verluidt, zelfs al tijdens de generale). Gisteren ging de herneming in première en kregen we weer de Parijse Pavlov-reflex: gooi een regisseur op het podium en het Parijse publiek begint te joelen... deze keer waarschijnlijk omdat er geen palmbomen te zien waren.

foto's © Elena Bauer / OnP

Olivier Py had nochtans een propere enscenering gemaakt, maar hij had wel het "lef" om de hele actie te verplaatsen naar de ontstaansperiode van de opera... al jaren een klassieke invalshoek bij regisseurs. Dus geen Egyptische curiosa of farao's, geen Isis of Osiris, geen piramides of palmbomen.

Tijdens de ouverture wordt er al gevendelzwaaid en leren we dat Radamès en Amneris behoren tot de Oostenrijkse onderdrukkers van het bezette Italië van Aida en Amonasro. Daarmee geeft Py een eerder politieke benadering aan de opera. Door van Ramfis expliciet een bisschop te maken, wordt verder een strijd tussen kerk en staat gesuggereerd. Maar in weze is Aida een intieme opera waar de driehoek Aida-Radamès-Amneris centraal hoort te staan. Het is geen Nabucco of Don Carlos.

Py vergaloppeert zich ook in nodeloze toevoegingen: dansers in camouflagepakken en kalasjnikovs of een brandend kruis met een Ku Klux Klan-groepje zijn anachronismen in een anachronisme. Het is allemaal vrij decoratief - wie indertijd Les Huguenots gezien heeft in de Munt zal de gouden decors van Pierre-André Weitz herkennen - maar van een intelligente persoonsregie is weinig te merken.

Daarenboven hadden ze ook nog eens de pech dat er op het einde van het eerste bedrijf een panne was met een van de motors die het decor laten bewegen, waardoor heel het tweede bedrijf in het decor van het eerste bedrijf speelde. Er valt wel een en ander op te merken aan deze productie, maar een boe-orkaan lijkt me zwaar overdreven.

De bezetting was van hoge kwaliteit... als we tenminste even abstractie maken van de Radamès van Aleksandrs Antonenko. Een paar jaar geleden was hij nog een goede Otello, maar ondertussen klinkt zijn stem wat smaller. Zeker in het eerste deel - met een "Celeste Aida" zonder slotmorendo - is het allemaal weinig subtiel. Na de pauze probeerde hij wel af en toe piano te zingen, maar dan wordt zijn stem monochroom en lichtjes naast de toon.

Zijn poging tot piano-zingen was waarschijnlijk als reactie om niet onder te doen voor Sondra Radvanovsky, maar hij is eigenlijk geen partij voor haar. Al meteen in haar eerste korte interventie - "quello ch'io verso è pianto di sventurato amor" - zweven de piano's ragfijn en zuiver tot helemaal boven in de zaal (ik zat op het tweede balkon). Ze was eerder al een onvergetelijke Elisabetta, maar haar Aida is echt indrukwekkend. Haar vertolking van "Ritorna vincitor" - weer met een onwezenlijk mezza voce gezongen "Numi, pietà" - is een ontroerend kippenvelmoment. Elke nuance, elk woord heeft betekenis. Ook "O patria mia" is een en al intensiteit en melancholie.

Anita Rachvelishvili herinneren we ons als een grandioze Marfa in Amsterdam. Als Amneris moet ze niet onderdoen voor Radvanovsky. Haar stemt vult moeiteloos de zaal en zelfs haar lage noten dragen perfect zonder dat ze diep in haar borstregister moet duiken. Haar warme mezzo is ideaal om ook de tedere kant van Amneris uit te drukken en waardoor je ook begrip hebt voor haar zijde van het verhaal.

George Gagnidze heeft wel het timbre voor een Verdi-bariton, maar niet voldoende slagkracht, waardoor zijn Amonasro wat licht uitviel. Orlin Anastassov is een zwakke, weinig charismatische, Koning. Kwangchul Youn was een degelijke Ramfis, die zijn stem vibratogewijs iets beter onder controle had dan gewoonlijk.

Publicatie: dinsdag 14 juni 2016 om 08:13
Rubriek: Opera

Reacties

Margo (zaterdag 25 juni 2016 om 13:37)

Beste "radames", ik denk dat er iets mis is met je partituur...

In "Celeste Aida" alleen al tel ik minstens zes pianissimo's en minstens even veel diminuendo's en dan nog een paar keer "dolce" (wat niet noodzakelijk op dynamiek wijst, maar toch ook geen stentoriaans gebrul veronderstelt). Dat is trouwens perfect logisch gezien de inhoud van die aria (je moet misschien ook eens de tekst lezen die onder die noten staat, zeer verhelderend naar interpretatie toe).

Ik heb ook de indruk dat je een verkeerd idee hebt van wat een spinto tenor is... dat betekent dus niet dat hij alleen mf of luider moet zingen. Ook voor een spinto is het toegelaten om te nuanceren en emoties uit te drukken d.m.v. mezza voce e.d.m.

radames (vrijdag 24 juni 2016 om 21:21)

Leer ook eens wat er in de partituur staat. In het eerste deel staat er bijna geen enkele piano. Pas in het duet met Aida staan er enkele piano's. bovendien moet Radamés bijna constant boven een groot vol spelend orkest uit. Trouwens moest je weten waarover je hebt hebt dan zou je ook weten dat de versie met het octaaf lager en dan de morendo de oorspronkelijke versie van Verdi is. Logisch ook als je weet wat het orkest speelt. Maar zoals in zovele gevallen geeft er ooit eens iemand twee maten een hoge Bes gezongen. En dan hebben ze dat er in gelaten. De meeste van die "hoogtepunten" zijn geeneens van de componist ! Sorry hoor maar die aria word echt niet beter of spectaculairder met dat morendo. De enige die gaan snappen hoe moeilijk dat dat is is een tenor. Al de rest die denken toch dat de zanger niet in staat is om die noot deftig aan te houden. Als we nou daarover gaan zeveren of een zanger exact doet wat er staat of niet dan zou 95% niet meer op een podium staan vrees ik.

Margo (vrijdag 24 juni 2016 om 18:21)

Je heb blijkbaar nog nooit (van) Carlo Bergonzi gehoord...

Het feit dat bijna geen enkele tenor die morendo zingt (of foefelt, door de zin een octaaf lager te herhalen mét een morendo), vind ik geen argument om het niet te vermelden. Het is één van de iconische noten in de operaliteratuur, net zoals de messa di voce van "Pace, pace" of Iago's ppppp of Rodrigo's triller.

radames (vrijdag 24 juni 2016 om 12:56)

Er staat hier in dit commentaar iets wat bewijst dat de recensent weinig van zingen weet. Het slotdiminuende bij de aria van Radames ontbrak. Tja dat wijst niet op ontbreken van subtiliteit hoor. Voor radames heb je namelijk een Spinto tenor nodig. En ook een dramatische doet het goed in deze rol. Een lyrische kan je vergeten: die kan misschien diminuendo een hoge Bes maar de rest van die rol kan hij vergeten. Wat verdi daar wil is een utopie. En als je goed rondkijkt dan weet je dat 99% die hoge Bes gewoon voluit zingt. Slecht enkele uitzonderingen doen dit. En meestal is er dan een truukje bij: achteruitgaan, de project halverwege van de noot wegnemen. Zelfs de bewuste diminuendo van Corelli is een opname. wellich: 15 keer overgedaan en apart opgenomen: niet na de hele aria. Live deed hij dat net zomin. Dus een tenor beschuldigen dat hij geen goede Radamés zingt op basis van een bijna onmogelijke dimuendo in de partituur getuigt ervan dat je eigenlijk geen barst van zingen weet !! Verder staat er in de rol van Radames ook amper piano geschreven en is wat hij moet zingen ook heel anders dan de sopraan. Die twee dus gaan vergelijken is zo mogelijk nog dommer ! Een goede Radames klinkt heldhaftig en strijdvaardig en pas op het einde vertwijfeld. Heeft een mezza voce dus een plaats in het character van een zelfbewuste held??

Iris (dinsdag 14 juni 2016 om 21:30)

In november 2013 heb ik in UGC de Live uitzending uit de eerste serie van deze Aïda gezien. (Toen een slappe Marcelo Alvarez als Radames en een matige Oksana Dyka als Aïda). Muzikaal was het met de cast van 2013 dus zeker geen hoogvlieger, maar ik heb me kostelijk geamuseerd met de regie van Py!
Ik heb niet veel onthouden van alle boodschappen die Py ons wou meegeven, maar ik herinner me vooral véél spektakel. De triomfmars met een absurde gouden tank, bergen lijken van de krijgsgevangenen die opgestapeld werden, als contrast voor alle gruwel danst er ergens in het verhaal een ballerina rond, dansers met en zonder camouflagepak en met schoensmeer op 't gezicht. Inderdaad: allemaal nergens voor nodig, het heeft mij niet slimmer of rijker gemaakt, maar ik vond het wel erg onderhoudend om naar te kijken.
Ik ben benieuwd wat Py voor ons in petto heeft voor de 'bonte avond' van Patricia Petitbon eerstkomende december in Brussel en voor de Lohengrin in januari.