La traviata in de Munt

Tijdens het laatste seizoen van Foccroule werd de oude Traviata-productie van de Hermannen nog eens hernomen. Zes jaar later is het tijd voor een nieuwe en modernere productie. Met de enscenering van Andrea Breth wordt La traviata resoluut de 21ste eeuw ingesleurd. Is het de herinnering aan de gesneuvelde kristallen champagneglazen die verantwoordelijk was voor de hoog oplopende emoties tijdens de eerste voorstellingen ?

foto © Bernd Ulhig

De polemiek die de laatste week opflakkerde, doet me wel de wenkbrauwen fronsen nadat ik de voorstelling gisteren gezien heb. Bij het betreden van de Munt krijgt elke bezoeker zelfs een mededeling in de hand gepropt waarin de Munt zich verdedigt. Dat lijkt me een extreme maatregel die nogal belerend overkomt. Net voor de voorstelling begint, komt Peter de Caluwe zelfs nog even een preek geven, wat helemaal betuttelend overkomt. Maar misschien vonden ze dat nodig omdat er in de kerstperiode traditioneel veel occasionele operabezoekers zijn die niet vertrouwd zijn met iets modernere operaproducties.

Hetgeen Andrea Breth bedacht heeft, is nochtans niet wereldschokkend. Ze portretteert Violetta als een straathoertje dat zich opwerkt tot luxe-prostituee en uiteindelijk in de goot eindigt. Dat is helemaal niet ver gezocht. Het zou me trouwens niet verbazen dat, als iemand alle Traviata-producties van de afgelopen tien jaar zou vergelijken, een substantieel deel van die nieuwe producties een vergelijkbare interpretatie hebben.

In het eerste bedrijf bestaat de achtergrond dan wel uit vitrines met uitdagend poserende vrouwen, Annina zwalpt ladderzat over het podium. En op het feest van Flora loopt ook een dozijn schaars tot topless geklede figuranten rond en wordt een jong meisje verleid door haar gezicht vol te smeren met chocolade in afwachting dat ze rijp is om "geplukt" te worden. De koude belichting van deze twee scènes zorgt voor een zekere afstandelijke esthetica, maar ik zou deze scènes zeker niet als aanstootgevend bestempelen. De twee andere scènes - de confrontatie tussen Violetta en Germont, en Violetta's sterfscène - zijn in de grond redelijk traditioneel. Ik kan me dan ook moeilijk voorstellen dat het doorsnee-Muntpubliek door deze enscenering geschandaliseerd zou zijn.

foto © Bernd Ulhig

Een keuze die me wel stoorde, was het feit dat het koor weer verbannen werd naar de orkestbak. Na Macbeth van Warlikowski en Il trovatore van Tcherniakov, lijkt het een trend te worden om in de Munt Verdi-opera's zonder koor op te voeren. Bij een dergelijke ingreep stel ik me altijd vragen over de competentie van de regisseur. Als ze niet weten hoe ze een koor moeten regisseren, dan kunnen ze beter bij het theater blijven... Het probleem is dat daardoor verschillende replieken ongeloofwaardig worden en - misschien nog belangrijker - het klankbeeld totaal wijzigt.

Nu, dat klankbeeld stond al zwaar onder druk door dirigent Adam Fischer. De tempokeuzes voor de twee tenoraria's - "Un dì felice" en "De' miei bollenti spiriti" - waren zo traag dat niet alleen de zanger in problemen kwam, maar dat ook de interne cohesie van de aria's verdween. Die traagheid verknoeide het slot van de plattelandsscène met te lange spanningsloze pauzes. Na de pauze leek hij nog een extra valiumpje genomen te hebben. "Addio del passato" bestond uit losse akkoorden waardoor hij de spanning nooit langer dan twee seconden kon vasthouden en van enige boogvorming totaal geen sprake was. Ik heb me zelden zo geërgerd aan een dirigent, waardoor dit mogelijk één van de slechtst gedirigeerde Verdi's was die ik ooit gehoord heb.

De bezetting van de drie protagonisten was ook niet van het hoogste niveau. Scott Hendricks was nog het beste als Germont. Hij doet soms wel aan vocale overacting en offert daarbij zijn legato op aan de expressie. Het is lovenswaardig dat hij af en toe probeert mezza voce te zingen, maar dan kruipt er een lichte zweem van onstabiliteit in zijn stem. Sébastien Guèze hebben we leren kennen via zijn Mylio in de Luikse productie van Le roi d'Ys. Dat lichte Franse repertoire ligt hem veel beter dan de rol van Alfredo, dat net iets te zwaar is. Hij zit te vaak tegen zijn limiet te zingen waardoor hij aan klankschoonheid verliest en geen interpretatieruimte meer heeft. Vooral in de dramatische momenten op het feest van Flora gaat hij onderuit.

Simona Saturová heeft al een paar Mozartrollen gezongen in de Munt, weliswaar telkens in een alternatieve bezetting die ik niet gehoord heb. In deze productie maakt ze haar roldebuut als Violetta. Ze heeft met haar overwegend donker timbre wel het potentieel om ooit Violetta te zingen, maar momenteel is ze nog te monochroom om als Violetta echt te kunnen ontroeren. Op een aantal sleutelmomenten, zoals tijdens het slot van het Brindisi, projecteert haar stem dan weer niet. Haar briefscène is een zwak gefluister en het dramatische "E tardi" komt totaal niet over. "Sempre libera" was aanvaardbaar, maar mist nog de stuwing die grote Violetta's aan deze grote scène kunnen geven.

Wie deze voorstelling (nog) eens wil meemaken, kan vanaf morgen terecht op Arte LiveWeb waar de voorstelling van 15 december live te zien zal zijn en nadien nog een half jaar beschikbaar blijft...

Publicatie: vrijdag 14 december 2012 om 17:11
Rubriek: Opera

Reacties

Jan (zaterdag 5 januari 2013 om 16:57)

@Ricci: Ik nam de term "grote massa" over van jouw eigen reactie, waar het in de context duidelijk "groot publiek" betekent, in de zin van "niet alleen een elite-publiek, maar ook Jan-met-de-pet, de bakker van om de hoek en grootmoeder met haar zus". De Munt is - voor opera dan toch - elke voorstelling volledig uitverkocht, en het publiek is een mengeling van alle types mensen en alle sociale lagen van de bevolking. Als je dat ontkent, is het enkel een bewijs dat je er nooit komt.
Je volgende opmerking is ook een beetje vreemd. Neen, in Brussel is er geen andere opera. Maar in Gent ook niet, in Luik ook niet en in Antwerpen ook niet. Dus ik snap niet waar je heen wilt daarmee.
Wat de sponsors en mecenassen betreft: die zorgen jaarlijks voor meer dan een miljoen euro inkomsten/schenkingen/steun. Aan zo'n mensen geef je graag eens een plaatsje in de zaal. Op de 130.000 tickets die jaarlijks verkocht worden is dat trouwens maar een héél klein percentage.
Mijn 'ons kent ons' vindt dat Peter de Caluwe wél goed werk levert. Het hangt er waarschijnlijk gewoon van af aan wie je het vraagt, en of die iets van opera kent of niet :)

Stefan Caprasse (donderdag 3 januari 2013 om 11:53)

Bedankt voor dat 'naieve ziel' maar blij dat ge het toch over merendeels 'heerlijke werkjes' hebt. En in Luik zie ik sommige van die werken misschien wel opgevoerd worden... 'Julien' mag volgens U niet goed zijn, maar ik zou het toch eens willen horen om mijzelf een oordeel te kunnen vormen (temeer daar er blijkbaar geen cd opname van bestaat). Dat is alleszins nog altijd interessanter dan steeds dezelde werken. Nog opera's waar ik nu aan denk: Macbeth van Bloch (mooi werk), Sakuntala van Alfano (opmerkelijk werk dat ik pas op cd beluisterd heb), Die Kathrin van Korngold (mooi), Cavaleria Rusticana van Monleone (mooi), Salome van Mariotte (interessant). Met Mortier aan de Scala riskeren we inderdaad weer zijn zelfde 'lievelingswerken' daar te horen, geen Puccini meer (heeft hij een afkeer van) enz...

Ricci (woensdag 2 januari 2013 om 20:36)

@stefan:
naieve, naieve ziel, je denkt toch niet dat de typetjes zoals een de caluwe MASCAGNI zouden opvoeren zeker?
Iris is een prachtwerk (nog gezien in Gent èn de KVO), de andere werken die je opsomt zijn dat bijna allemaal ook, maar iemand die klaarkomt bij lulu of moses und aaron, die zal niet vlug die heerlijke werkjes opvoeren die je opsomt...dus 'ons' rest nog enkel de cd en de dvd....Btw Julien van Charpentier is echt niet goed hoor! Ooit gehoord in Duitsland.....God beware dat Mortier de Scala zou overnement zoals wordt geroddeld (waarschijnlijk door hem zelf in gang gezet), zouden die Italianen nu echt zo gek zijn???? En ik het het over de Mortier van NA zijn eerste Munt-periode want ervoor deed die helemaal nog niet zo gek...

Stefan Caprasse (woensdag 2 januari 2013 om 11:26)

Ook nog een reactie 'for the record'
De Munt zit wel degelijk bijna altijd vol: ge moet maar eens proberen aan een degelijke plaats te geraken en naar mijn bescheiden mening zijn dat toch merendeels geinteresseerden en niet alleen sponsors maar dat is dus niet te bewijzen en dus kan men alles beweren!
Ik vind een geheel of zelfs maar gedeeltelijk geslaagd experiment interessanter dan de zoveelste routineuitvoering van hetzelfde werk, maar nogmaals: ik heb ook niets tegen een goede 'traditionele' uitvoering.
Ik ben het wel eens wat het -overal- wegtoveren van het koor betreft. En ook wat betreft het steeds geven van dezelfde werken.We zijn het toch over enkele zaken eens! MAROUF is inderdaad zo een van die mooie, zelden gegeven opera's. En er is gelukkig een zekere positieve evolutie (bv Oedipe en Les Huguenots in de Munt, Stradella in Luik). Maar er zijn nog zovele andere! Ik noem bv L'amico Fritz en Iris van Mascagni, La boheme, Zaza en I Medici van Leoncavallo, Violanta en Das wunder der Heliane van Korngold, Fiesque en Le roi d'Ys van Lalo, La jolie fille de Perth van Bizet, Julien van Charpentier, Guercoeur van Magnard, Merlin van Albeniz, Fervaal van Indy om dan nog over de onbekendere werken van Verdi en Donizetti te zwijgen - en liefst niet concertant aub!

Ricci (zaterdag 29 december 2012 om 19:55)

allez toch nog maar één reactie 'for the record' zullen we dan maar zeggen:
1.@Jan: als je dus beweert dat de grote massa meer dan ooit naar de opera komt, tsja dan weet ik het wel, dan is de discussie gesloten : de grote massa zit op het voetbal, in de cinema of soms bij geslaagde musicals.
2. dat de Munt 'vol zou zitten' is weer te wijten aan andere factoren, ten eerste betwijfel ik deze statistiek, ten tweede er IS in brsl ook NIKS anders en gelukkig dat er de EU is en de sponserende firmas
3. die me degelijk leest, weet da tik niks tegen updates in de regie heb, sinds de jonathan miller regie van rigoletto heb ik sms moeite met een traditionele, maar daar paste het plaatske helemaal, hier dus niet : tekst en muziek passen niet bij die regie, en het koor helemaal wegtoveren, Verdi zou het moeten geweten hebben, zou zijn eigen opera niet meer herkennen...
4 e voor niet geslaagde experimenten legn ik geen drure euros meer neer
5. ik luister dus naar mijn lp's, cd's en dvd's, dut seizoen ga ik nog naar fortunio en Marouf in parijs, oef eindelijk eens iets anders dan altijd die eeuwige traviata, die eeuwige fledermaus (alsof er geen andere operette is) etcetc
6. De Caluwe: bij mij flink gebuisd, bij de meeste van MIJN 'ons kent ons' hetzelfde resultaat, maar die hoor je niet. Wel de ondeskundige klojos van de geschreven pers, die oh zo altijd positivos: krijgen ze weer een goeie plaats, een dinerjte en wat nog meer
Genoeg geraasd, tijd voor een cd'tje

Stefan Caprasse (vrijdag 28 december 2012 om 17:35)

Na nu zelf de TRAVIATA gezien te hebben, vond ik toch ook alle heisa erover zwaar overdreven en de verdediging door de Munt een extreme maatregel (als men dat elke keer gaat doen!). Tot aan de pauze vond ik het zelfs een vrij "brave" voorstelling. Men kan daarna hooguit zijn bedenkingen hebben bij de SM toestanden op het feest bij Flora en bij het begin van IV waar Anina de dokter "verzorgt" (eufemisme!) voor geld om voor Violetta te kunnen blijven zorgen. Maar dit zijn bestaande toestanden en verder werd het verhaal van LA TRAVIATA wel gerespekteerd en bijwijlen zelfs heel ontroerend gebracht! In vergelijking daarmee vond ik IL TROVATORE een niet geheel geslaagd, maar interessant experiment (en dat mag in de zo al erg voorspelbare operakunst waar bovendien al te vaak dezelfde werken gegeven worden ten koste van vele andere mooie maar vergeten werken).
Ondanks haar aankondiging "beetje ziek" vond ik Saturova
een prachtige en uiterst ontroerende Violetta en ook de rest van de bezetting was op redelijk niveau. Het is waard wat het waard is, maar persoonlijk vond ik het zeker een geslaagde voorstelling.
En o ja, regisseurs mogen inderdaad terug leren koren te laten evolueren OP het toneel, waar ze thuishoren, zowel in de Munt als in de Vlaamse Opera.

Jan (dinsdag 18 december 2012 om 12:27)

Soms vraag ik me af of je de producties wel gaat bekijken... Als je Traviata zou gezien hebben, zou je niet zeggen dat het "ellendige regiebrol" is. Het is een hele goede Traviata, zei het anders dan we gewend zijn, zonder cocktailjurken en zonder zigeuners. Als er iéts negatief kan gezegd worden is het over de kwaliteit van de zangers, die niet slecht is maar toch de Munt onwaardig.
Als je spreekt over "de grote massa", weet dat alle voorstellingen in de Munt vol zijn, en ze regelmatig klachtenbrieven krijgen van mensen die willen komen maar geen plaats meer kunnen bemachtigen. De "grote massa" komt meer dan ooit naar de opera.

Ricci (zondag 16 december 2012 om 21:12)

jajaja dat zal wel, trovatore ellendige regiebrol, ditto voor deze traviata, en dan da briefjes uitdelen, hemeltje nog aan toe bewijst nogmaals dat PDC het NIET heeft en nooit zal hebben. Het ergste is toch dat Verdi's muziek èn de tekst (meestal) TOTAAL BOTSEN met die moderne regies? bij de jonathan Miller Rigoletto ging dat nog omdat daar de tekst duidelijk was aangepast. En die zogezegde jongeren identificeren zich al lang niet meer met opera.... Als Verdi's muziek niet meer van deze tijd is, voer hem dan niet meer op en breng enkel hedendaagse opera, daar heb je meestal zelf geen zangers voor nodig, enkel goede notenlezers....
Ff gewoon mijn kritische noot anders krijgen de PDC adepten weer helemaal vrij spel en de anderen hoor je hier meestal niet. Mortier in zijn eerste seizoenen bij de munt heeft nooit gek gedaan, het is pas later dat hij het 'licht' is gaan zien. Maar kom aan deze regie-ellende (betaald door de belastingbetaler) komt ook wel eens een einde maar de grote massa heeft dan al lang afgehaakt en voor 100 man speel je geen opera meer. Gelukkig is er nog de CD, ik vrees echt dat opera een museumkunst is en het enkel nog zo kan gebracht worden. Mensen komen tot de opera vanwege de 'schone' stemmen en de muziek. Ik ken niemand die bekeerd is tot het genre vanwege de regie, voor dit laatste gaan we naar het toneel of de cinema.
En dan die ouwe zaag van een Eyskens in het laatste nieuws, maar wat verwacht je van een man die ooit op de radio zei dat suor angelica was gecomponeerd door...Verdi.
De wereld verkleutert en we zullen het geweten hebben.

joseph van olmen (vrijdag 14 december 2012 om 21:28)

Goeienavond Margo,

Ik ben verheugd dat, er na al wat er in de geschreven pers is verteld over de Traviata, er eindelijk iemand is ( jij dus), die het over het muzikale heeft. Ik deel niet je mening over het zangerstrio ,dat ik zeer goed vond (voor het eerst na tientallen Violetta's heb in de interpretatie van Saturova reeds bij de eerste noten een zieke vrouw gehoord die aankondigt wat er volgt), en dat na de schitterende prestatie van A.Massis vorig jaar in Luik, maar daarbij heb ik zelden zo een humane vader-zoon confrontatie meegemaakt als in de Munt, , daarbij ook uitstekend vocaal vertolkt niet enkel door S. Hendricks, voor het eerst een jonge man die geloofwaardig overkomt als vader, maar ook door tenor S. Guèze, die enkel door zijn présence opera herkenbaar maakt voor de jongeren met wie ze zich zonder enige moeite kunnen identificeren.
Wat A. Fischer betreft ben ik ontgoocheld , want zijn kamermuzikale benadering van de partituur met aandacht voor bijna elk instrument van het orkest mocht dan wel uiterst boeiend zijn (hij haalde elementen naar boven die ik nooit heb gehoord ) , de voorstelling miste het allerbelangrijkste van een Verdi- productie, namelijk 'italienità' . De luide regen tijdens de ouverture heeft de eerste vijftien maten van de sublieme pianissimo-partituur vergald. Dat neemt niet weg dat De Caluwé ons eens te meer een beklijvende beleving heeft bezorgd, die nog lang zal nazinderen, en dat enkele maanden na de schitterende Trovatore.