Il trovatore in de Munt

Il trovatore is één van die Verdi-opera's die niet zo vaak (meer) opgevoerd wordt omdat "men" het een te ingewikkeld verhaal zou vinden. Dat laatste is uiteraard onzin... je moet maar eens de verhaallijn van een willkeurige barokopera proberen te ontrafelen. Maar desalniettemin was dit seizoen voor mij het seizoen van Il trovatore. Het seizoen begon ermee in Luik en na de voorstelling in Bonn eindigde het ermee in de Munt.

foto © Bernd Uhlig

In de Munt begint de voorstelling met vijf minuten stilte. De vijf protagonisten arriveren in een oud landhuis waar ze door Azucena uitgenodigd werden om, een aantal jaren na de feiten, een en ander bij te praten. Op zich is dat al problematisch, want een paar jaar later zijn Manrico en Leonora nog altijd dood en toen we Azucena achterlieten was ze ook op sterven na dood. Maar dat zijn maar details voor een regisseur als Dmitri Tcherniakov, voor wie het libretto slechts het spreekwoordelijk "vodje papier" is... zoals hij ook al in andere producties liet blijken.

Dat concept kan hij wel een paar scènes volhouden, met Ferrando die het verhaal van Azucena's moeder vertelt of Leonora die vertelt hoe ze Manrico ontmoet heeft. Maar zoals bij alle conceptuele producties loopt het op een bepaald moment mis. Halverwege de kloosterscène begint het serieus te wringen. En voor het derde bedrijf doet hij zelfs geen moeite meer om de discrepantie tussen het libretto en zijn concept te verbergen. Hij zet zijn enscenering wel terug op de sporen als Luna op het einde van het derde bedrijf, na "Di quella pira", een kogel door het hoofd van Ferrando jaagt. De stoppen zijn bij hem volledig doorgeslagen... de geschiedenis herhaalt zich in het vierde bedrijf als herinneringen en werkelijkheid in elkaar overvloeien.

Deze psychologische sessies leggen hoofdzakelijk de nadruk op de driehoeksverhouding tussen Manrico, Leonora en Luna. De "wraak van de zigeunerin" verdwijnt daarmee naar het achterplan, wat ik een serieuze verzwakking van de opera vind. Om een en ander te laten werken, wordt het koor verbannen naar de orkestbak of naar de coulissen en alle comprimario-rollen worden geknipt. Hun tekst (en ook bepaalde koorteksten) worden door de vijf overgebleven protagonisten vertolkt. In sommige gevallen werkt dat, zoals Azucena die de replieken van Ines overneemt tijdens Leonora's "Tacea la notte". Maar als ze in de overgang naar "Di quella pira" hetzelfde doet met de tekst van Ruiz, dan klopt het langs geen kanten.

foto © Bernd Uhlig

Dit soort ingrepen worden altijd gedaan onder de mom van het verhaal duidelijker te maken, maar draaien bijna altijd averechts uit... ook in dit geval. In veel gevallen kunnen de meubels dan nog gered worden aan de muzikale kant, maar dat was hier ook niet helemaal het geval, met uitzondering van het orkest.

Marc Minkowski dirigeerde zijn eerste Verdi-opera. Het Muntorkest klonk echt mooi met een brede dynamiek, soms wat te traag naar mijn smaak (vooral tijdens de aria's van Leonora), maar altijd met aandacht voor de zangers en gedetailleerde orkestrale kleurtoetsen. Op zich is dat misschien ook niet te verwonderen... zeker nadat de diva-van-dienst een paar weken geleden het gerucht de wereld instuurde dat Minkowski de hele repetitieperiode geen woord tegen de zangers gezegd heeft. De prestaties van het orkest kunnen er maar wel bij gevaren hebben.

Die diva was Marina Poplavskaya en is in mijn oren totaal ongeschikt om Leonora te zingen. Deze partij vraagt een spinto-sopraan met noties belcanto. Poplavskaya voldoet noch aan de ene, noch aan de andere eis. De frasering van bijvoorbeeld "Tacea la notte" was problematisch, trillers zijn totaal afwezig, hoge noten worden meer geschreeuwd dan gezongen en in plaats van ze etherisch te laten zweven worden ze kort afgebroken. Tegen dat ze "D'amor sull'ali rosee" moet zingen, ligt haar stem in duigen en moet ze zich behelpen met expressief gebrul. Het feit dat ze tijdens die aria heel de tijd met haar gezicht tegen een muur staat, zal ook wel niet helpen... maar toch.

Misha Didyk was vorig jaar een redelijke Radamès in de Vlaamse Opera. Zijn Manrico is vergelijkbaar met goede momenten, vooral in het eerste bedrijf met een aanvaardbare "Deserto sulla terra". In "Ah, si ben mio" was het al minder evident om een egale lijn te vinden. Gelukkig liet hij de traditionele hoge do op het einde van "Di quella pira" achterwege. Ik had geen al te hoge verwachtingen voor de Luna van Dimitris Tiliakos na zijn miserabele Macbeth in Parijs (trouwens ook een Tcherniakov-creatie). Maar uiteindelijk blijkt hij een van de betere stemmen van de avond te zijn en zingt hij een stijlvolle "Il balen".

Sylvie Brunet heeft de klank voor Azucena, maar ze kon me op geen enkel moment ontroeren met haar toch wel staalheldere stem met beperkte hoogte en weinig zin voor nuance. Uiteindelijk was ik nog het meest overtuigd van de Ferrando van Giovanni Furlanetto en zijn meeslepende vertelling "Di due figli vivea", alhoewel zijn bas iets te lyrisch is voor de rest van de opera.

Publicatie: donderdag 5 juli 2012 om 16:00
Rubriek: Opera

Reacties

Nathalie van den Berghe (zondag 12 augustus 2012 om 12:02)

De regie van deze Trovatore was ook gewoon niet om aan te zien. Je voelde gewoon dat de zangers zelf "iets " moesten maken van een regie die rammelde langs alle kanten. Aida met Dydik heb ik ook gezien en om hem redelijk te noemen vond ik zowel in Aida als Trovatore er ferm over. In Aida klonk hij kunstmatig donker en probeerde hij constant groter te klinen dan hij in werkelijkheid is. Wat hem geregeld zeer zuur opbrak. Hier was dat ietsje beter. Zijn hoge noten zijn gewoononbestaand. het houd op op A. De voorstelling die ik toen van Aida zag daar zijn in de eerste aria de drie bekende Bb ferm gekrakt. Zeer lelijk zelfs. Op het einde is hij dan maar overgeschakeld op falcet. Om dan een zanger redelijk te noemen. Zijn di quella Pira was ook al een lachertje. De sopraan was ronduit schel en ook ondermaats voor een Leonora. Ze hebben wel eens schitterende zangers in de munt ( af en toe is er ook eens een uitschieter in de Vl opera zoals bij FROSCH de bariton) maar deze keer was bij de hele cast de bal misgeslagen. Jammer, jammer, jammer

Simonne De Vos (dinsdag 10 juli 2012 om 19:17)

Ja, volledig akkoord met de commentaar van R.Cappaert.
De regisseur is "heden" verheven boven de componist, dirigent, orkest én zangers. Sommige regisseurs begrijpen
het woord "OPERA" niet. Ze doen wel alsof met een niets-ontziende arrogantie én wansmaak tot gevolg.

Ross Cappaert (maandag 9 juli 2012 om 22:49)

Tjonge, als ik dat zo lees ben ik blij dat ik 'm gemist heb! Als er iets is wat ik haat als de pest, dan is het een egotripper van een 'regisseur' die zo'n meesterwerk verkracht om zichzelf interessant te maken. Die opera's die zich opeens op de Maan af schijnen af te spelen of in Mad Max' Thunderdome, met kostuums die lijken te zijn ontworpen door een patiënt met ernstige schizofrenie, en die deze bewonderenswaardige (beklagenswaardige) zangers eruit laten zien als belachelijke gedrochten: ik word daar helemaal gek van. Ik vind dat ze dat zouden moeten verbieden!
Il Trovatore was mijn eerste opera, toen ik vijf of zes was. Ik ken hem van binnen en van buiten. Ik denk dat ik uit de zaal was weggelopen na nog geen tien minuten, als al wat hier beschreven wordt waar is! (en waarom zou ik dat betwijfelen, nietwaar). Il Trovatore hoort thuis in de 16e eeuw, in de tijd van Alva, van Bloedplakkaten en brandstapels. Nee, ik zet wel een cd op en droom er de échte opera zelf bij: met zigeunerdansen in het licht van de vlammen, en aambeelden en de hele santeboetiek.
Iedereen die nog maar dénkt, een opera van Guiseppe Verdi op één of andere manier te kunnen -godbetert- VERBETEREN, is een idioot met grootheidswaanzin en moet ver uit de buurt van elk operahuis ter wereld gehouden worden!
dank u... ik moest even uitrazen... ik word daar zo kwaad van, van die pretentie... wie haalt het nu in z'n hoofd om het beter te menen weten dan Verdi?

Jan (vrijdag 6 juli 2012 om 15:01)

Ricci, dan toch liever PDC dan Aviel Cahn... Macbeth, Death in Venice, Apocrifu, Rusalka, Don Quichotte en Le Grand Macabre behoren tot de beste producties die ik ooit gezien heb. En dan heb ik het enkel over nieuwe producties, ook bij de hernemingen zaten pareltjes (Giulio Cesare, Salome, Cendrillon). En welk ander huis kan zeggen dat ze jaarlijks minstens één wereldcreatie spelen (Hosokawa, Boesmans, Dusapin,...) met een budget dat maar is van pakweg Parijs of Covent Garden?
En wat hebben we in Antwerpen gezien? Misschien ook persoonlijke smaak, maar geen enkele van hun producties in de laatste jaren kon tippen aan wat ik in de Munt gezien heb... Niet qua regie noch qua zangers.

Ricci (donderdag 5 juli 2012 om 20:27)

heb het op de radio gehoord, huilen met de pet op was het, nog zes jaar van pdc.... dat de mensen hier nog naar toe willen gaan en er veel geld voor willen neerleggen gaat mijn 'ouderwets' petje te boven...

Nico Deloddere (donderdag 5 juli 2012 om 17:54)

Margo, blij van je kritische recensie te lezen na al het positiefs in de pers.
Ik dacht al dat ik een andere voorstelling bijgewoond had, maar ik geef je volledig gelijk dat het dramatisch niet werkte.
Het ging goed tot aan Azucena's vertelling over het verwisselen van de twee baby's in het tweede deel, daarna ging het steil bergaf.

Wat de zangers betreft, vond ik Sylvie Brunet er toch bovenuit steken. Misha Didyk was niet om aan te horen, type brulaap met een bijzonder lelijk timbre. Poplavskaya vond ik net in het belcanto-aspect van haar rol wel aanvaardbaar.

Het orkest had dank zij Minkowski een glansrol. In het barokrepertoire wist hij altijd zelf altijd fantastische zangers te kiezen. Ik denk niet dat hij inspraak had bij de keuze van deze cast...