Idomeneo in de Munt

Met Idomeneo besluit de Munt haar antieke trilogie die in december begon met de twee Iphigenies en via Elektra uitkwam bij Mozart. Ivo van Hove heeft een nieuwe productie bedacht... een productie die best zo snel mogelijk vergeten wordt.

De grootste blunder van de hele productie is het decor. De prosceniumboog van de Munt is blijkbaar te breed en dus bouwden ze een kleiner afgesloten podium, waardoor tegelijkertijd ook de zichthoeken gereduceerd worden. Als je dan op een zijbalkon zit, dan zie je maar de helft van de scène. Een productie die duidelijk enkel voor het parterre-publiek bedoeld is, moet al heel sterk uit de hoek komen om die achterstand nog goed te maken. Deze nietszeggende en ongeïnspireerde productie komt zelfs niet in de buurt.

Door die verkleinde opening verdwijnen zangers ook regelmatig uit beeld, waardoor ze ook minder hoorbaar worden. Zo gaan Illia's "Padre, germani, addio" en Idomeneo's openingsaria voor de helft verloren in de coulissen. In het tweede bedrijf plaatst hij de zangers meer centraal en zijn er op dat vlak minder problemen. Maar om een of andere reden moeten ze dan gefilmd worden, en worden die beelden levensgroot geprojecteerd... met close-ups die de natte droom van elke tandarts zijn.

De bezetting is anders niet slecht, op één uitzondering na. Een goed jaar geleden heeft Alexandrina Pendatchanska al eens geprobeerd om Elettra te zingen in het PSK. Dat doet ze hier nog eens dunnetjes over... letterlijk. "Idol mio" zou zelfs voor een veredelde soubrette toch haalbaar moeten zijn, maar haar stem is schriel en lijkt elk moment te zullen verkruimelen, aan het eind van een frase komt ze regelmatig in ademnood. In die omstandigheden is "Tutte nel cor" een voorspelbare misser. De aria valt volledig plat wegens gebrek aan dramatische expressie. Gelukkig heeft Ivo van Hove dé oplossing. Hij laat haar wat met stoelen smijten, zodat we toch door hebben dat Elettra kwaad is.

Idomeneo is duidelijk héél kwaad tijdens "Fuor del mar", want hier vliegen hele rijen stoelen in het rond. Maar Gregory Kunde heeft dat eigenlijk niet nodig. Naar mijn smaak heeft hij de ideale stem voor Idomeneo. Hij klinkt robuust, heeft voldoende gewicht, een donker timbre en een ongelooflijk sterke hoogte waarmee hij letterlijk de goden uitdaagt. Hij mist enkel nog wat flexibiliteit voor sommige loopjes, maar zijn "Fuor del mar" was met voorsprong hét moment van de avond (ten minste van de twee bedrijven die ik heb kunnen uitzitten).

Ik wil daarmee geen afbreuk doen aan de mooie Ilia van Sophie Karthäuser. Vooral "Se il padre perdei" was een voorbeeld van zuivere Mozartlijnen, en hoe je vreugde kan uitdrukken zonder idiote regie-ideetjes nodig te hebben. Ook Malena Ernman is een degelijke Idamante. We kennen haar travestie-kunsten natuurlijk van haar twee Nero-vertolkingen in de Munt. Ik heb de indruk dat haar stem nog iets donkerder geworden is, waardoor ze nog wat androgyner klinkt.

Publicatie: vrijdag 19 maart 2010 om 07:59
Rubriek: Opera

Reacties

De Palmenaer Marc (zaterdag 3 april 2010 om 18:32)

Sorry jongens, ik vond 'Idomeneo' van Van Hove subliem.
Bijna het ganse podium met videobeelden van oorlog,armoede,terrorisme werkt, ik heb mij geen minuut verveeld, voor mijn part mag hij zeker nog regiseren in de toekomst.
Ook over de solisten kan ik niet veel slecht zeggen, de vrouwen staken er inderdaad iets meer bovenuit.
PDC is goed bezig, jammer dat hij het volgend seizoen met 1miljoen Euro minder moet doen!

Karl (zaterdag 27 maart 2010 om 13:30)

Sommigen denken blijkbaar: die man heeft een paar prijzen gewonnen en wordt door de pers bewierookt, het zal dus wel goed zijn... Ik ken Van Hove's theaterwerk niet en misschien kan hij op dat vlak inderdaad een mooi palmares voorleggen. Maar opera heeft andere vereisten dan teksttheater, en regisseurs die niet de moeite nemen om zich daaraan aan te passen, kunnen wat mij betreft beter van het genre afblijven.

Ik ben zeker geen voorstander van oubollige regies zoals je die in de Met bv. nog kan zien. Maar tussen Van Hove en pakweg Bondy, Wernicke of de Hermanns gaapt toch wel een enorme kloof.

Deze regie is gewoon een incoherent, inspiratieloos zootje. Om de aandacht van het publiek vast te houden tijdens de aria's vindt Van Hove er niets beter op dan de zangers wat stoelen in het rond te laten gooien of close-ups van hun gezicht op een scherm te laten projecteren (nooit een goed idee bij opera). Wie zijn Ring gezien heeft zal zeker ook een groot déjà-vu gevoel krijgen bij het zien van deze productie. Dezelfde "tics" keren steeds terug.

In het verleden hebben al verschillende Vlaamse theaterregisseurs zich met gemengd succes aan operaregie gewaagd. Wat mij betreft is Van Hove veruit de slechtste van deze reeks. Hopelijk ziet ook PDC dat in, maar ik vrees ervoor.

Karl

Margo (zaterdag 27 maart 2010 om 09:56)

Marc, ik geef je 100% gelijk. "Het moderne op voorhand al veroordelen" is inderdaad geen correct uitgangspunt. Maar ik denk niet dat je Karl of mij daarvan kan beschuldigen. Ik weet niet of jij de productie gezien hebt, maar wij hebben wel de moeite gedaan om te gaan kijken.

Het omgekeerde is trouwens ook niet correct... het moderne op voorhand de hemel inprijzen omdat iemand een paar - al dan niet relevante - prijzen gewonnen heeft, getuigt ook niet van een kritische ingesteldheid. Dat zou betekenen dat we zelf geen mening mogen hebben en alles maar a priori goed moeten vinden omdat een of andere - al dan niet illustere en hopelijk onbevooroordeelde - jury iemand ooit een prijs gegeven heeft.

Het "probleem" met levende kunst is dat een kunstenaar (zij het een regisseur, zanger, choreograaf, dirigent, ...) zich elke keer opnieuw moet bewijzen en nooit op zijn lauweren mag gaan rusten.

De Palmenaer Marc (zaterdag 27 maart 2010 om 02:32)

@Karl,
Wat betreft Ivo van Hove, deze man is een topregisseur!
Misschien moet u eens wat googelen wat deze kerel al gepresteerd heeft en welke prijzen hij al heeft gewonnen.
Sommigen lopen hier 15 jaar achter wat regie's betreft, we leven in de 21ste eeuw, opera en toneel is niet meer als 15 jaar geleden, het probleem is dat toneel en operaliefhebbers in het verleden blijven leven en het moderne op voorhand al veroordelen.

Karl (zaterdag 27 maart 2010 om 00:05)

Nog nooit zoveel flauwekul gezien in een regie als in deze productie van Idomeneo... of het zou dan in de Ring van dezelfde Ivo Van Hove moeten zijn. Laten we hopen dat de heer Van Hove nu voor de rest met zijn fikken van opera zal afblijven, of dat onze operadirecteurs nu in elk geval begrepen zullen hebben dat de man een oplichter is. Zeg nu zelf, de vernauwing van het proscenium - zonder enige aanwijsbare reden - is toch een blunder die geen enkele theaterprofessional zou mogen maken? Trouwens, als er een oscar was voor het lelijkste operadecor, dan zou deze productie zeker de grote favoriet zijn. Het veelvuldig en pointless gebruik van camera's en videoprojectie was ronduit ergerlijk, en de pogingen een verband te leggen met terrorisme volledig van de pot gerukt. Om een opera "maatschappelijk relevant" te maken voor een hedendaags publiek (voor zover dat al hoeft), volstaat het echt niet om wat beeldjes van CNN op een scherm te projecteren...

Muzikaal was het gelukkig wel genietbaar. De zangers waren geen echte toppers en Pendatchanska geraakte inderdaad amper over het orkest heen, maar globaal toch een degelijke bezetting. De piepjonge dirigent had het ook allemaal goed in de hand.

Karl

Dirk Vandepitte (woensdag 24 maart 2010 om 07:44)

Ik heb gisteren een andere opera gezien dan gij, Margo. De regie van Van Hove is me veel beter meegevallen dan ik had verwacht na uw bespreking. Het is bijlange na geen topper, want hij hervalt weer in enkele van de kwalen die hem zo teisterden tijdens zijn Ring-productie in de Vlaamse Opera : het overdadig en overbodig gebruik van de camera op scène, en van projectie tegen de achterwand en ook schermen op de scène. Maar afgezien daarvan was de regie niet overladen. Ook de personenregie werkte redelijk goed, al zie ik niet waarom 3 van de 4 hoofdrollen zo nodig elk eens liggend op hun rug een deel van een aria moest brengen. Ik had vooraf schrik van de associatie van Neptunus met terrorisme, die getoond worden met zeer grote videobeelden achter de scène. Maar bij momenten werkte dat wel, bij voorbeeld als Idomeneo verscheurd wordt door de onschuld van zijn slachtoffer, getoond met een bewaker die wordt neergeschoten. In het eerste en het derde bedrijf is het decor zelfs mooi. De opstelling in de conferentiezaal in het tweede bedrijf begreep echter ik niet. Het gooien met stoelen zou ook wat minder mogen : het werkt om dat één keer te doen, maar als verschillende personnages het in verschillende opeenvolgende scènes beginnen te doen, dan slaat het effect al heel snel om.

Ik vond dat de dames het er gisteren beter van hebben afgebracht dan de heren. Ernman was een geloofwaardige Idamante, die helemaal deed terugdenken aan de Nero van een paar jaar geleden. Haar laatste aria in het derde bedrijf was voor mij het hoogtepunt van het solowerk. Ik deel de mening van Margo over Pendatchanska niet. Haar slotaria "O smania, o furie" werd door het publiek op applaus onthaald. Gisteren zong Simona Saturova de rol van Ilia als debutant, maar ze klonk af en toe wat te licht. De beide heren waren goed in de recitatieven, maar hun arias vielen me tegen. Fuor del mar leek bij Kunde soms meer op roepen dan op zingen, en ik was blij dat de lange aria van Arbace in het derde bedrijf was gecoupeerd. Verder was er een mooie prestatie van het koor en zeker het orkest.

Al bij al was dit best een geslaagde opvoering.

Dirk