Vanessa in Hagen
Hoe komt het toch dat opera's van Amerikaanse componisten bij ons, en bij uitbreiding de rest van Europa, zelden tot nooit te horen zijn ? Is het Europees chauvinisme of gewoon onbekendheid bij onze intendanten ? We hadden recent weliswaar Akhnaten van Philip Glass, maar ik kan me niet meteen een andere productie in een Belgisch operahuis voor de geest halen de afgelopen twintig jaar. Er zijn nochtans voldoende Amerikaanse opera's beschikbaar... en elk jaar komen er nog bij.
foto's © Klaus Lefebvre
En dan is er het kleine stadtheater van Hagen. Ik was er nog nooit geweest, maar sinds 2007 - met Dead Man Walking - worden daar wél Amerikaanse opera's op het programma gezet. Dit seizoen hebben ze gekozen voor één van de belangrijkste Amerikaanse opera's in het repertoire: Vanessa van Samuel Barber op een libretto van Gian Carlo Menotti (de Italiaans-Amerikaanse componist die ook een indrukwekkend lijstje met opera's op zijn palmares heeft). De opera ging in 1958 in de Met in première met Eleanor Steber, Nicolai Gedda en Rosalind Elias in de hoofdrollen.
Vanessa zou je kunnen samenvatten als een repetitief familiedrama. Vanessa wacht al twintig jaar op de terugkeer van haar geliefde Anatol. Afgeschermd van de buitenwereld, woont ze in haar huis samen met haar moeder, de oude Barones, en haar nichtje Erika (alhoewel alles erop wijst dat Erika eigenlijk haar dochter is en mogelijk Anatols kind). Op een dag verschijnt Anatol, de zoon van de "oude" Anatol die ondertussen overleden is. Hij verleidt Erika en maakt haar zwanger. Erika weigert met hem te trouwen en aborteert zich tijdens een winterse nacht. Anatol trouwt met Vanessa, ze verhuizen naar Parijs en Erika blijft nu achter in het huis... wachtende op de terugkeer van haar Anatol.
De productie van Roman Hovenbitzer zet meteen de sfeer bij het betreden van de zaal. Op het gesloten doek worden vallende sneeuwvlokken geprojecteerd. De winter en de ijzige koude zijn alomtegenwoordig. Zelfs bovenop de muren van het eenheidsdecor van Jan Bammes lijkt ijs samengepakt te zijn.
Vanessa wordt hier voorgesteld als een filmdiva die de overgang van de stille naar de gesproken film niet kon verwerken... geïnspireerd op Greta Garbo die zich ook vroegtijdig terugtrok uit het publieke leven. Op zich is dat bijkomstig, maar het biedt de mogelijkheid om op een niet al te geforceerde manier video toe te voegen aan de productie. Soms zijn dat video's van Vanessa's vroegere films, maar meestal wordt getoond wat we normaal niet zien: zoals de liefdesnacht van Erika en Anatol, of Erika's nachtelijke dwaaltocht door de sneeuw. Allemaal in esthetisch zwart-wit in beeld gebracht.
Er wordt ook nog extra muziek toegevoegd. De voorstelling begint en eindigt met "Cemetery of kisses", het slotlied van The lovers dat Barber gecomponeerd heeft op teksten van Pablo Neruda. Op zich brengt dat weinig bij, maar daarmee kan de voorstelling wel in volledige duisternis beginnen en eindigen.
Op muzikaal vlak, vond ik het een degelijke voorstelling al bleef ik soms wel op mijn honger zitten, vooral wat de titelrol betreft. Voor de twee hoofdrollen hebben ze gastsolisten geëngageerd. De Australische sopraan Katrina Sheppeard zong Vanessa met een grote dramatische stem. Enkel als het orkest aanzwelt, wordt het problematisch. Ze geraakt weliswaar moeiteloos over het grootste fortissimo, maar ze wordt totaal onverstaanbaar. De Amerikaan Richard Furman zong Anatol. Hij heeft ook Heldentenor-materiaal in zijn stem, maar weet zijn stralende tenor wel beter te plooien naar de dimensies van de zaal.
Kristine Larissa Funkhauser is een lid van het ensemble en gaf eigenlijk de meest bevredigende vertolking waarbij ze elk aspect van de rol perfect beheerste. Erika is ook de meer interessante rol in deze opera. Ze heeft niet alleen de fantastische, visionaire aria Must the Winter come so soon ? maar ondergaat ook de grootste dramatische evolutie van het onbekommerd meisje tot een gedesillusioneerde vrouw die zich opsluit in het huis van haar tante... of is Vanessa toch haar moeder ?
Publicatie: zondag 15 maart 2015 om 10:07
Rubriek: Opera