La forza del destino in Berlijn

Dat La forza del destino niet de meest doorzichtige en geloofwaardige plot heeft, wordt algemeen aanvaard. Maar om een en ander nog wat te bemoeilijken, geeft de Staatsoper unter den Linden een psychologische en politieke invulling aan Verdi's opera waarbij alle logica zoek is.

De opera begint meteen met de proloog, waarin de relaties tussen de verschillende rollen geduid worden. Zo draagt de Marchese di Calatrava een paterspij en blijkt hij later ook Padre Guardiano te zijn, het is trouwens ook dezelfde zanger die deze twee rollen zingt. Curra en Preziosilla zijn ook dezelfde persoon en zij vormen daarenboven ook nog eens het alter-ego van Leonora. In dit soort producties moet Leonora uiteraard een incestueuze verhouding hebben met haar vader. Als op het einde van de opera Leonora doorboord wordt door het zwaard van haar broer, wordt tegelijkertijd Preziosilla-Curra-Leonora verkracht door haar "Vader" Guardiano. Don Carlo di Vargas en Don Alvaro kunnen ook nog eens als elkaars evenbeeld beschouwd worden.

Het zijn allemaal interessante ideeën die ongetwijfeld stof bevatten voor een of ander theaterwerk, maar met Forza hebben ze niets te maken. Ik veronderstel dat de regisseur theater superieur vindt aan het stoffige genre van de opera. Een voorbeeld is de slagveldscène. Die speelt zich af voor de gestileerde façade van de Staatsoper met de reclamehokjes, met daarboven de tekst "Deutsche Staatsoper", waarin de aankondigingen van de volgende voorstellingen hangen. Tijdens de slag bewegen die hokjes naar elkaar, ze botsen en een deel van die letters vallen eraf waardoor enkel de letters "theater" overblijven.

Het is misschien ook gebruikelijk om in de theaterwereld creatief om te gaan met de toneelstukken, en dus doet hij dat ook met Forza. De meest opvallende ingreep is de verplaatsing van de ouverture naar ergens tijdens het voorlaatste bedrijf. Hier en daar worden ook stukken weggeknipt (o.a. in de herbergscène) en ik had ook vaak de indruk dat de volgorde van de scènes niet altijd juist was. Zijn "hercreatie" bestaat niet meer uit een aantal bedrijven, maar uit twaalf scènes, die elk een eigen titel gekregen hebben. Zo krijgt de herbergscène de titel "Identitätsproduktion: Machtkampf um die Kunst der Illusion", de scène waarin Fra Melitone voedsel uitdeelt, heet "Schau-Platz: Kunstgenuss als Wirklichkeitserzatz", enz.

De bedenker van dit alles is Stefan Herheim... een naam om te onthouden, kwestie van niet per ongeluk in een van zijn voorstellingen terecht te komen. Begrijpelijkerwijs was het een zeer tumultueuze avond met massaal boegeroep op meerdere momenten tijdens de voorstelling.

Norma Fantini zong Leonora. We kennen haar nog van haar Aida in de Munt. Ze zingt een goede Leonora. Haar stem klinkt gigantisch, maar ze kan ze toch ook terugbrengen tot intiemere klanken. Alleen deed ze dat wel niet in het begin van "Pace, pace", waar ze traditioneel verondersteld wordt om piano te beginnen. Maar aangezien ze in deze enscenering de vechtende Vargas en Don Alvaro probeert te bedwingen, vliegt ze er maar meteen forte in... dat was een van die momenten die niet juist aanvoelden.

Burkhard Fritz heeft een paar jaar geleden nog Faust gezongen in deSingel. Hij heeft wel het potentieel voor Don Alvaro, maar heeft totaal geen Verdi-stijlgevoel. Hij zingt zonder enig gebruik van portamenti en zijn frasering komt onnatuurlijk over. Vooral in zijn grote aria "La vita è inferno" is dit nefast. Een van de weinige goede ideeën was om de klarinetbegeleiding op het podium te laten uitvoeren door een straatmuzikant.

Anthony Michaels-Moore is wel al voldoende bekend. De rol van Vargas zou hem a priori perfect moeten passen. Qua timbre en volume is dat ook zo. Maar zijn vibrato begint wat te los te worden en ook zijn legato is niet echt glad meer. Alexander Vinogradov is een redelijk nieuwe naam, alhoewel hij al Don Basilio gezongen heeft in de Vlaamse Opera. Als Padre Guardiano liet hij een schitterend ronkend timbre horen... toch één absoluut positief punt dat overblijft van deze voorstelling.

Publicatie: zaterdag 12 mei 2007 om 18:48
Rubriek: Opera