Bastarda in de Munt

Met twee jaar vertraging omwille van de gekende reden, is Bastarda uiteindelijk toch opgevoerd geraakt. Het is een prachtig spektakelstuk geworden, gespreid over twee avonden... en er wordt bij momenten zelfs vrij goed gezongen.

Amelia, Elisabetta, Leicester (foto © Simon Van Rompay)

Bastarda vertelt het levensverhaal van Queen Elisabeth I op basis van Donizetti's klassieke Tudor-trilogie aangevuld met het onbekendere Elisabetta al castello di Kenilworth. Haar liefdes, Leicester in de eerste helft van haar leven en Devereux in de tweede helft, lopen als een rode draad doorheen het verhaal. Kenilworth is de basis voor het grootste deel van de eerste avond, Roberto Devereux voor de tweede avond, en in het midden krijgen we de periode van Maria Stuarda. Uit Anna Bolena worden aria's en scènes geplukt om gaten op te vullen. Zo wordt bijvoorbeeld de sterfscène van Anna Bolena gebruikt als de sterfscène van Elisabetta.

De chronologie van de vier opera's wordt uiteraard niet aangehouden, maar er worden wel slimme combinaties gemaakt. Het meest treffende voorbeeld is de verdubbeling van de liefdesdriehoek tussen Elisabetta, Leicester en Amelia enerzijds, en die van Anna Bolena, Enrico VIII en Giovanna Seymour anderzijds. De respectievelijke duetten van Elisabetta-Amelia en Anna-Giovanna lopen in dat geval regelmatig in elkaar over.

Om alles te kaderen en te duiden, treden de kleinere rollen van Smeton, Cecil en Nottingham op als vertellers. Ze worden ook voorgesteld als barokke allegorische figuren, respectievelijk de Emotie, de Rede en het Theater. Ze praten alles aaneen met gevoel voor humor. Een en ander maakt dat het muzikaal deel van de avond pas echt op gang komt na meer dan een, weliswaar onderhoudend, half uur inleiding. Het zijn ook drie zangers die elke avond een aria mogen zingen. In het ene geval, Bruno Taddia als Nottingham met een mooie uitvoering van bijvoorbeeld "Ieri taceva il giorno", valt dat goed mee. In het andere geval, David Hansen als een contratenor-Smeton, is het eerder rampzalig.

Enrico VIII, Giovanna Seymour (foto © Simon Van Rompay)

Het hele concept, de bindteksten en de regie waren afkomstig van Olivier Fredj. Het is een heel mooie en stijlvolle enscenering geworden, met bijvoorbeeld glitterconfetti ter vervanging van rondspattend executiebloed. Het donker en sober decor wordt uitgebreid tot in de zaal van de Munt. Er werden een deel stoelen verwijderd van de parterre waardoor extra speelruimte ontstond. Voor het slot verdeelt het koor zich over de parterre en het eerste balkon om afscheid te nemen van Elisabetta.

Er wordt ook video gebruikt met scenes die in de Munt gefilmd werden... zoals de dood van Amelia terwijl ze van de trappen van de Munt valt. De videobeelden tonen tevens vooraf opgenomen closeups of statische staatsieportretten. Het koor en de dansers verdwijnen met hun zwarte kostuums in het decor, de hoofdrollen zijn uitgedost in indrukwekkende historische kostuums van Petra Reinhardt.

Maar de meest geslaagde toevoeging aan de productie was de kind-versie van Elisabetta. Niet in het minst door de vertolking van de piepjonge (°2010!) Nehir Hasret. Ze is meer dan enkel het kind, ze geeft ook een stem aan gedachten van Elisabetta die toevallig niet door Donizetti op muziek werden gezet. Ze speelt de rol met maturiteit, een onwaarschijnlijke présence en uitstraling.

Elisabetta, Anna Bolena, Enrico VIII (foto © Bernd Uhlig)

Doordat deze Bastarda twee jaar geleden uitgesteld werd, hebben we indertijd zowat alle betrokken zangers al kunnen horen in Elisabetta, regina d'Inghilterra en La favorita... wat toen als een gestreamd alternatief aangeboden werd. De rol van Elisabetta komt uit drie verschillende opera's en dat leidt onvermijdelijk tot een compromis. Myrtò Papatanasiu is op haar best als de Kenilworth-Elisabetta. Maar de tessituur van de Stuarda-Elisabetta, een rol die vaak door mezzo's gezongen wordt, ligt ongemakkelijk laag. Ook de Devereux-Elisabetta klonk niet echt comfortabel. Haar slotmoment, als ze de slotaria "Ah se un giorno da queste ritorte" van Maria Stuarda zingt, was dan toch weer mooi.

Bij de drie mannen in haar leven is er de onvermijdelijke vergelijking van de twee tenors. Enea Scala is als Leicester beter en wat subtieler dan bijvoorbeeld als Pollione indertijd. Maar als hij nog even terugkomt voor de tweede avond, dan vervalt hij weer in overdadig klaroengeschal. Sergey Romanovsky is daarentegen een mooie en lyrischere Roberto Devereux. Eén keer gaan ze rechtstreeks de strijd aan als ze samen "Odo un suon per l'aria cieca" zingen, waarmee Fredj de verscheurende keuze van Elisabetta in beeld brengt. De derde man is haar vader, Enrico VIII, die gezongen werd door Luca Tittoto met een ronde en sonore bas.

Twee van zijn zes vrouwen spelen ook mee... uiteraard Anna Bolena, de moeder van Elisabetta, die met dramatische kleuren neergezet werd door Salome Jicia. Raffaella Lupinacci was dan weer een jeugdige en mooi klinkende Giovanna Seymour. Lenneke Ruiten gaat als Maria Stuarda de confrontatie aan met Elisabetta. Ze heeft wel niet voldoende vocaal gewicht om de 'vil bastarda' van "Figlia impura di Bolena" met overtuiging de zaal in te slingeren, maar in de ingetogenere momenten (zoals vlak voor haar executie) overtuigt ze wel, al had ik af en toe graag een triller gehoord. Maar de zangeres die voor het mooiste moment van de twee avonden zorgde, was Valentina Mastrangelo. Met een hemelse en warme sopraan zingt ze de rol van Amalia, adembenemend mooi als ze in het midden van de parterre "Tutto temer potea ... Par che mi dica ancora" zingt.

Het was een productie waar vooraf veel over te doen was, maar het is toch een productie die over de volledige lijn werkt. Het is maar de vraag of dit volgend seizoen kan herhaald worden met het jonge-Verdi-project. Door dit over twee avonden te spreiden, kreeg ik trouwens ook een soort cyclus-gevoel... net zoals bij de Ring waarbij je de tweede (of derde) avond de zaal binnenstapt en een zeker vertrouwd gevoel hebt, wetende wat je ongeveer kan verwachten.

Publicatie: vrijdag 7 april 2023 om 18:40
Rubriek: Opera