Samson et Dalila in Antwerpen
Toen de Vlaamse Opera vorig jaar het nieuwe seizoen voorstelde met de aankondiging dat een Palestijns-Israëlisch duo Samson et Dalila zou regisseren, kon je met je ellebogen aanvoelen welke richting het zou uitgaan. Saint-Saëns' opera actualiseren naar de huidige toestand in Israël is echter een weinig geïnspireerde gemakkelijkheidsoplossing. Gelukkig kwam Joods Actueel te hulp door met hun pro-actieve verontwaardiging voor wat gratis reclame en hype te zorgen.
Amir Nizar Zuabi en Omri Nitzan willen het er echter allemaal een beetje te dik opleggen. De kapitale blunder die ze maken is door de twee groepen in de opera - de Joden en de Filistijnen - om te wisselen. Daar waar in de opera de Joden onderdrukt worden door de Filistijnen, worden het de Joden die de Filistijnen/Palestijnen onderdrukken in hun productie. Dit is op zijn minst verwarrend en eigenlijk een belediging voor de intelligentie van het publiek. Het wordt zelfs ronduit belachelijk op het moment dat de Hogepriester van Dagon (in het zwart gekleed en mét keppeltje) zijn aria "Maudite à jamais soit la race des enfants d'Israël" zingt. Ik ben ervan overtuigd dat hun boodschap beter zou overkomen als ze deze verwisseling niet hadden gedaan.
In het programmaboek schrijven ze onder andere: "Het omverwerpen van de pilaren in de tempel van Dagon was wellicht de eerste zelfmoordaanslag ter wereld." Dat programmaboek lijkt trouwens meer op een politiek pamflet dan dat het duiding geeft bij de opera... anderzijds bevat het wel weer het origineel libretto met vertaling. Nu, voor het einde van de opera gordt Samson een dynamietgordel om, waarna iedereen verschrikt terugwijkt terwijl het licht uitgaat. Dit soort ideeën werken wel degelijk, net zoals veel andere momenten in de voorstelling.
Het openingskoor levert al meteen een sterk beeld op als de gevangen "Joden" samengeknield zitten in een kelder terwijl boven de "Filistijnen" zorgeloos een bal organiseren. De dans van de priesteressen kan zo gerecycleerd worden voor een enscenering van Parsifal en de bloemenmeisjes. Ook Dalila's verleidingsscène in het tweede bedrijf levert mooie plaatjes op tegen een achtergrond van een bed met een uitnodigende bloem. Anderzijds bevat de productie ook gratuite seks - de hogepriester "neemt" Dalila terwijl hij haar probeert te overtuigen om haar charmes in te zetten om Samsons geheim te ontfutselen - en een idioot Bacchanaal. Het zal wel aan mij liggen en mijn gebrek aan vertrouwdheid met modern danstheater, maar dit "ballet" houdt meer het midden tussen een illustratie van hoe men een machinegeweer neukt en een moderne regendans.
Op muzikaal vlak werden degelijke prestaties geleverd door het koor en orkest, onder leiding van Tomás Netopil. De solisten lieten echter een gemengde indruk na. Vooral Marianna Tarasova stelde teleur als Dalila. Ik was een paar jaar geleden onder de indruk van haar liedrecital in de Munt. In het eerste bedrijf is haar "Printemps qui commence" nog redelijk goed met veel geforceerde donkere kleuren en een hoop storende gezichtsgymnastiek. Haar belangrijke tweede bedrijf overleeft ze amper. Voor "Amour viens aider ma faiblesse" heeft ze halverwege geen adem meer en geraakt ze nauwelijks nog over het orkest. In "Mon coeur s'ouvre à ta voix" ontbreekt dan weer de noodzakelijke erotische spanning.
Ik had vooraf geen al te hoge verwachtingen voor Torsten Kerl, maar zijn stem bleek verrassend effectief te zijn voor Samson. Als hij in het begin van de opera naar voren treedt uit het koor met vocaal klaroengeschal moest ik even mijn ogen uitwrijven om te zien of ze wel Torsten Kerl geëngageerd hadden. Hij maalt de klanken soms wel door elkaar, waardoor tekstverstaanbaarheid niet altijd ideaal is. Zijn Samson vertoont wel weinig subtiliteiten, maar zijn stem straalt op het einde nog even indrukwekkend. Daarmee torent hij moeiteloos uit boven zijn Dalila. Ik vond Nikola Mijailovic ook een degelijke Hogepriester met goed verstaanbaar Frans. Tenslotte zong Tijl Faveyts een opvallende "Hymne de joie" als de Oude Hebreeër met mooi afgeronde basklanken.
Publicatie: vrijdag 1 mei 2009 om 09:19
Rubriek: Opera