Winterreise in de Munt

De Winterreise van Schubert behoort zonder twijfel tot de absolute meesterwerken van het liedrepertoire. En misschien net daarom proberen allerlei componisten er iets aan te veranderen.

Er bestaan versies waarbij de piano vervangen wordt door een strijkkwartet, er bestaan jazz-arrangementen, er bestaan vertaalde versies, ... De bekendste versie is waarschijnlijk de versie die Hans Zender componeerde en die in 1993 in Frankfurt in première ging met de tenor Hans Peter Blochwitz. De reden voor die relatieve bekendheid heeft te maken met het feit dat er toch twee CD-opnames van bestaan: een "oude" met Blochwitz en een iets recentere met Christoph Prégardien, die het vandaag ook in de Munt zong.

Hans Zender behoudt grotendeels de zanglijnen van Schubert. Soms herhaalt hij wel woorden of stukken van zinnen, laat hij de zanger de tekst spreken of door een megafoon roepen, of voegt pauzes toe. Het meest opvallend zijn de pauzes in Der stürmische Morgen waarbij ze in het midden van een woord vallen, alsof de adem van de Wanderer afgesneden wordt.

Maar de grootste wijzigingen hebben met de "begeleiding" te maken. Hij zet allerlei orkestrale middelen in om de tekst te verduidelijken. Zo horen we de wind gieren in Die Wetterfahne of Mut met behulp van windmachines, het ijs kraken in Auf dem Flusse, de trompetterende aankondiging van de postkoets of de hartslag van de Wanderer via de grote trom in Die Post, het gesnurk in Im Dorfe, enzovoort. Voor wie de Zender-versie niet kent en eens een stukje wil horen... op YouTube is een uitvoering van Gute Nacht beschikbaar, waarin zowat al zijn technieken de revue passeren.

Door alles zo tot in de kleinste details uit te schrijven, blijft er wel niet veel ruimte over voor de uitvoerders. Het is niet voor niets dat Zender zijn versie de ondertitel "eine komponierte Interpretation" meegegeven heeft. Het is wel ongemeen boeiend, maar aangezien ik constant gefascineerd zat te luisteren naar wat er nu weer ging komen, geraakte ik nooit meegesleept in Winterreise zoals dat wel kan gebeuren bij de gebruikelijke versie met piano.

Dietrich Henschel dirigeerde het Kamermuziekensemble van de Munt tegen de achtergrond van de Forza-productie. Voor het orkest was zelfs een hele scenografie uitgedacht om allerlei effecten te creëren. Bijvoorbeeld in Der Lindenbaum gaan de hoboist en klarinettist in een loge aan weerszijden van de zaal zitten... om op een melodika te spelen. Later verhuizen hele secties van het orkest naar de achterkant van het podium. Op het einde in Der Leiermann gaat elke muzikant rechtstaan telkens hij klaar is... tot de bassist de laatste noot speelt, ook rechtstaat en het licht langzaam uitgaat. In de loop van de voorstelling werd er ook al met de belichting gespeeld.

Zoals de meesten wel zullen weten, behoort Christoph Prégardien niet tot mijn favoriete liedzangers en probeer ik hem zo veel mogelijk te vermijden. Maar deze keer heeft de aantrekkingskracht van deze Winterreise-versie toch de bovenhand gehaald. Tot mijn verbazing klinkt Prégardien tegenwoordig beter dan vroeger. Zijn hoogte klinkt veel minder geforceerd, alhoewel ze nog altijd niet echt helder klinkt. Zijn tekstprojectie is uiteraard voorbeeldig. Zoals eerder al gezegd, wordt ook hij beperkt door de interpretatie van Zender en kan hij moeilijk zijn eigen stempel op de cyclus drukken.

Er stonden overal microfoons opgesteld, dus ik veronderstel dat dit concert ooit wel eens ergens uitgezonden zal worden...

Publicatie: zaterdag 21 juni 2008 om 22:23
Rubriek: Concert