Le roi Arthus in Parijs

Le roi Arthus werd in 1903 gecreëerd in Brussel, 100 jaar later werd dat gevierd met een nieuwe productie in de Munt. Het is de enige opera van Chausson en het is enigszins verbazingwekkend dat, naar verluidt, hij tot nu toe nooit scenisch opgevoerd werd in één van de Parijse operahuizen...

Je kan Le roi Arthus als de ontbrekende schakel beschouwen tussen Wagner en Debussy. De driehoeksverhouding tussen King Arthur (Arthus), zijn vrouw Guinevere (Genièvre) en zijn beste vriend Lancelot lijkt een doorslagje van Tristan und Isolde. Vooral in het tweede bedrijf - met het grote liefdesduet van Genièvre en Lancelot - heeft Chausson het moeilijk om uit de schaduw van Wagner te treden.

Chef-dirigent Philippe Jordan heeft minder moeite om Wagner los te laten. Hij dirigeert een op-en-top Franse opera met aandacht voor transparantie en mooie details van de blazers. Het is vooral in de orkestrale intermezzi tussen elke scène dat hij het orkest tot hoogtepunten beweegt. Graham Vick heeft zich kunnen bedwingen en laat het doek gesloten tijdens deze tussenspelen. Het is één van de weinige betere ideeën van de regisseur.

Graham Vick begint wel goed. In een idyllische wereld - een decor van een gelebloemenweide met een groene heuvel op de achtergrond - viert Arthus zijn overwinning op de Saksen. De ridders van de Ronde Tafel vormen een cirkel met hun zwaard in de grond geplant. Er wordt in de wei een huis gebouwd met een houten vloer en twee muren, in deze context is Walhalla niet ver weg. Genièvre wordt binnengedragen op een sofa... Vick heeft blijkbaar iets teveel naar de Salzburg-Traviata van Willy Decker gekeken.

De rest van de voorstelling bestaat vooral uit de aftakeling van dit uitgangspunt. De cirkel wordt verbroken, het huis wordt letterlijk op zijn kop gezet, de sofa gaat in de fik, de heuvel bladdert af. De parallel met het ten onder gaan van het huwelijk van Arthus en Genièvre en het verdwijnen van de Rondetafelridders is evident. Maar ik had toch iets geïnspireerders verwacht. Vooral het slot van de opera is een anti-climax als alle doden, inclusief Lancelot, verrijzen en het podium verlaten.

Naast de geniale Philippe Jordan, wordt de voorstelling gedeeltelijk gered door de zangers. De rol van Arthus is op het lijf geschreven van Thomas Hampson. Hij heeft de koninklijke uitstraling en zingt een doorleefde twijfelscène in het tweede bedrijf. Het enige probleem is zijn forte-zingen wat snel ontaardt in lelijk gebrul. Dat maakte dat zijn eerste indruk, met de overwinningsmonoloog, niet echt goed was. Sophie Koch is een even royale Genièvre, al blijft haar dictie zwak. Haar mahoniehouten mezzo vult moeiteloos de Bastille en blijft fantastisch klinken over heel haar bereik, al moet ze een paar keer diep uit haar borststem putten.

In de eerste reeks voorstellingen werd Lancelot gezongen door Roberto Alagna, terwijl voor de laatste drie voorstellingen de illustere NN. aangekondigd was. Dat bleek uiteindelijk Zoran Todorovich te zijn. Halverwege de voorstelling werd wel aangekondigd dat hij last had van een allergie, maar daar was niet echt iets van te merken. Hij klonk zoals altijd met een stevige en betrouwbare hoogte, weinig interpretatieve diepgang en niet altijd correct Frans. Bij de kleinere rollen moet de elegante tenor van Stanislas de Barbeyrac vermeld worden in de rol van Lyonnel. Zijn stem is mooi verder ontwikkeld sinds ik hem vier jaar geleden hoorde in de Elisabethwedstrijd... ik kijk ernaar uit om hem morgen terug te horen als Admète in Alceste.

Publicatie: maandag 15 juni 2015 om 07:50
Rubriek: Opera

Reacties

Stefan Caprasse (woensdag 17 juni 2015 om 10:19)

U hebt natuurlijk het recht om zo te denken, maar ik zie niet in waarom, wat voor tenor geldt, ook niet voor bariton zou gelden. Bovendien, als men naar goeddunken begint te transponeren, waar eindigt het dan? En natuurlijk merkt het grootste deel van het publiek (waaronder waarschijnlijk vaak ik) het niet, maar is dat een excuus? Het is wel zo dat voor tenor (en ook voor bariton) de traditie verschillende hoge noten heeft ingevoerd, die de komponist niet geschreven heeft, maar waarop het publiek wel staat te wachten (bv de hoge C in "Di quella pira"). Hierover valt te discuteren of men ze al dan niet moet of mag behouden. Als ik me niet vergis zou Alfredo Krauss ooit gezegd hebben dat, als men altijd enkel zou zingen wat de komponist echt geschreven heeft, iedereen alles zou kunnen zingen...

Iris (maandag 15 juni 2015 om 22:21)

Ik heb de stream bekeken. Op klein scherm kwam deze productie best mooi over. Niet erg spannend of creatief, maar toch meeslepend. Alagna en Koch lieten mij echt in het verhaaltje geloven.
Thomas Hampson heeft mij écht prettig verrast!
Ik had hem eigenlijk al een beetje afschreven na zijn tegenvallende G. Germont, Rodrigo en Mandryka van 2013-2014. Ook zijn Strauss-CD (Notturno), waar ik toch veel van verwacht had, viel mij heel dik tegen. Deze Arthus lag hem echter perfect. Het zag er voor 1 keer eens niet als houterige over-acting uit. Het plaatje klopte en het klonk daarbij nog echt goed ook!
Het kan mij eigenlijk weinig schelen of er stukken in een bariton-partij worden getransponeerd. Wanneer er dan vanuit die extra ruimte meer ontspanning komt, en er warmte en kleur kan worden gegeven aan die passage, dan vind ik dat een verstandige keuze.
(Wanneer een tenor systematisch de moeilijkheden in de hoogtes uit de weg gaat is dat natuurlijk een heel ander verhaal. Een publiek zal dat niet lang blijven pikken).
In deze Roi Arthus ook van mij een luide BRAVO voor Philippe Jordan!

Stefan Caprasse (maandag 15 juni 2015 om 14:40)

Om eventjes min of meer mijn reactie van op 'Place d'Opera' te herhalen:
Ik was er op de première. Na reeds lang geleden het werk te hebben leren kennen (en zeer waarderen!) via de opname van Armin Jordan en het daarna in de Munt te hebben gezien (op Place d'Opera noemde men deze produktie 'matig', ik vond ze toch redelijk goed...) keek ik dan ook zeer uit naar deze produktie in de Parijse Opera.
Men noemde daar ook de handeling van deze opera 'aan de saaie kant' omdat er niet veel in gebeurt. Dat laatste klopt natuurlijk voor een deel, maar dat geldt even goed voor een aantal andere opera's zoals Tristan, Pelleas en zelfs Don Carlos, die allemaal OOK tot mijn lievelingsopera's behoren. Anderzijds evolueren de karakters wel heel mooi en komen er muzikaal prachtige passages in : bv de beginscene, de duo's tussen Genièvre en Lancelot (het eerste ervan is wel erg door Tristan geïnspireerd!), de verschijningsscene van Merlijn en de slotapotheose van Arthus. Ook deze opera komt dus het beste tot zijn recht in een SCENISCHE uitvoering, net als ALLE opera's (ook degene waar weinig handeling in voorkomt.
De enscenering viel mij wat tegen. Zoals men weet, heb ik niets tegen moderne ensceneringen als ze mooi en logisch zijn, maar hier had ik toch liever wat meer 'Legende van de Ronde Tafel' in gewild. Nu kwamen de hedendaagse kostuums wat gemakkelijk en sfeerloos over. Er zat natuurlijk een zekere logica om de ondergang van de Ronde Tafel voor te stellen als 'De Val van het Huis Arthus', om Edgar Allan Poe te parafraseren. Dit gebeurt dan ook letterlijk: in het eerste bedrijf wordt het huis opgetrokken, in het tweede bedrijf staat er een sofa naast (sofa's op een operatoneel: ook niet erg origineel!) en in het derde bedrijf wordt het huis neergehaald en gaat de sofa in vlammen op. Het verre beeld van een torenruine is de enige allusie op de middeleeuwen; en de hier ietwat anachronistische zwaarden, die wel eerst dienst doen als een omheining (symbool van de echtelijke trouw (het huis) beschermd door het ridderideaal (de zwaarden) ?). Daarna worden ze echter één voor één weggetrokken (de teloorgang van dat ridderideaal - en men heeft ze tenslotte ook nodig om te vechten...).
Maar inderdaad, muzikaal niets dan lof: Thomas Hampson was een schitterende, gedesillusioneerde koning, Sophie Koch een ietwat hautaine, koele (dit is niet negatief bedoeld) Genièvre. Ik had dus Roberto Alagna, die zong schitterend en speelde enorm doorleefd zijn wanhopige verscheurdheid tussen passie en plicht. Prachtig gedirigeerd en prachtig klinkend orkest. Dus, ondanks de ietwat bizarre enscenering, voor mij toch zeker een voorstelling die de moeite loonde!

Tot slot nog dit: één van de lezers van Place d'Opera beweerde dat hij gehoord had "van Franse collegae" dat Hampson "de partij flink naar beneden heeft getransponeerd of op zijn minst alle hoge G's vermeden". Als dat waar is, is dat natuurlijk minder. Ik heb het niet echt gemerkt. U soms wel?

Bij dezelfde gelegenheid heb ik toen in Parijs ook 'Die Zauberflöte' gezien in de zeer poetische enscenering van Carsen (grasveld, bomen maar ook graven en doodgravers) en een goede bezetting (oa Mauro Peter als Tamino, Jacqueline Wagner als Pamina, Ante Jerkunica (Vlaamse Opera!) als Sarastro en Jane Archibald als de Königin) En 'Macbeth' in het Theâtre des Champs Elysees in een sobere en sombere, vaag middeleeuwse produktie (bv heel expressieve heksentonelen!) en een heel expressief vervloekt koppel (Roberto Frontali en Susanna Branchini en schitterende Macduff (Jean Francois Borras) en Banquo (Andrea Mastroni).