Siegfried in Bayreuth

Met Siegfried heeft Frank Castorf zijn meest originele bijdrage tot deze Bayreuth-Ring geleverd. Het is een voorstelling die ik me zal herinneren als een hilarische krokodillenshow. Een groot deel van het publiek zag er echter de humor niet van in zodat elk bedrijf eindigde met boegeroep dat crescendo ging naarmate de avond vorderde.

In deze voorstelling zitten geen olie-verwijzingen, maar de reis rond de wereld gaat wel verder... uiteraard oostwaarts zoals Brünnhilde op het einde van Die Walküre al suggereerde met "Wer von euch Schwestern schweifte nach Osten". Aleksandar Denic heeft weer een - letterlijk monumentaal - decor gebouwd op het draaiplateau. Anderhalf bedrijf lang kijken we aan tegen een communistische Mount Rushmore waarbij de koppen van de Amerikaanse presidenten vervangen werden met die van Marx, Lenin, Stalin en Mao.

Die koppen brengen op zich niet zo heel veel bij, maar ze zorgen er wel voor dat een indrukwekkende rotspartij aanwezig is die in een traditionele productie niet zou misstaan. Hier dient ze in de eerste plaats als de achtergrond voor de Nibelheim-caravan waarin Mime en Siegfried wonen. Maar in de rots is ook de ingang naar het hol van Fafner en het is ook hier dat Brünnhilde ligt te wachten op haar held. De koppen leveren ook een paar interessante momenten op. Tijdens de Wotan-Siegfried-confrontatie worden hun gezichten respectievelijk over de kop van Stalin en Lenin geprojecteerd. En tijdens het duet van Siegfried en Brünnhilde wordt de volledige rots videomatig overtekend met kinderlijke bordkrijttekeningen.

Die rots is natuurlijk maar één kant van de spreekwoordelijke medaille. Als Siegfried Neidhöhle binnengaat, dan draait het plateau en komen we uit op de Alexanderplatz in Berlijn met zijn "Weltzeituhr", S/U-Bahn-station en één van de dakvleugels van de "Fernsehturm". Fafner is een pooier die zich laat omringen door drie hoertjes. Er is ook een krokodil uit de Spree ontsnapt... Fafners huisdier ? of de vertegenwoordiger van de dierlijke oerkracht in plaats van een draak ?

Een cruciaal element in Siegfried is Nothung het zwaard. Er wordt dan wel een volledig bedrijf over gezongen, maar als Siegfried aan zijn smeedwerk begint, dan vijst hij een kalasjnikov in elkaar. Blijkbaar heeft iemand op een maandagmorgen de verkeerde ikea-handleiding in het zelfbouwpakket voor zwaarden gestoken. Maar voor het laatste deel van het "Schmiedelied" haalt Siegfried plots Nothung uit de caravan, volledig intact, om daarop te beginnen hameren.

Ik kan eventueel nog begrijpen dat een regisseur liever een geweer gebruikt dan een anachronistisch zwaard, maar ik verwacht dan toch een minimum aan consequentie. Dat zwaard komt verder niet meer terug, de kalasjnikov wordt efficiënt ingezet om Fafner neer te maaien. Na de oorverdovende geweerschoten (in de gangen van het Festspielhaus hingen waarschuwingen uit) was de kruitgeur te ruiken in de hele zaal. Voor het breken van Wotans speer heeft Siegfried zelfs geen zwaard meer nodig, maar doet hij dat met de blote hand.

Kostuumontwerpster Adriana Braga Peretzki heeft voor de Woudvogel het mooiste kostuum van deze productie ontworpen. Het is een kostuum dat niet zou misstaan in een Braziliaanse carnavalparade. De Woudvogel fladdert trap-op-trap-af in een verleidingsspel met Siegfried. Uiteindelijk vinden ze elkaar en het doek van het tweede bedrijf valt terwijl Siegfried en de Woudvogel de liefde bedrijven, hetgeen de verwachtingen voor het derde bedrijf alleen maar deed toenemen... "Das ist kein Waldvogel !?"

Het derde bedrijf begint met een videoprojectie in de coulissen. We zien hoe Erda pruiken past en zich opmaakt voor haar afspraakje met Wotan, daarbij geholpen door de Woudvogel (die snel een paar lippenstiften meepikt voor haar afspraakje met Siegfried). Terwijl Wotan ongeïnteresseerd spaghetti zit te eten en liters wijn drinkt, doet Erda alles om zijn liefde terug te winnen... inclusief een publieke pijpbeurt in het midden van Alexanderplatz.

Terug naar Brünnhilde. Ze ontwaakt voor de communistische rots, maar de scène eindigt weer op Alexanderplatz. Daar kruipen ondertussen twee krokodillen en een alligator rond. De ene krokodil verorbert een parasol waarmee Brünnhilde het beest probeerde weg te jagen. De ander krokodil vreet de Woudvogel op. Maar onze held Siegfried schiet ter hulp en trekt zijn geliefde vogeltje uit de krokodil waarna ze in elkaars armen vallen. Brünnhilde moet tussenbeide komen, Siegfried is duidelijk de kleinzoon van zijn grootvader. Dit slot is er zo ver over dat het grappig wordt... en toen barstte de boe-orkaan los.

Ik kan me voorstellen dat Lance Ryan vijftig jaar geleden misschien Mime zou gezongen hebben in Bayreuth, maar bij gebrek aan beter zingt hij nu Siegfried. In het eerste bedrijf is soms nauwelijks te horen wanneer Mime of wanneer Siegfried aan het zingen is, en dan is dat niet omdat de Mime van dienst zo'n Heldentenorstem heeft. Burkhard Ulrich is een degelijke Mime. Maar na zijn prestatie in Das Rheingold liet hij me op mijn honger zitten in het eerste bedrijf, in het tweede bedrijf was hij merkelijk beter.

Zeven jaar geleden zong Lance Ryan al Siegfried in de Vlaamse Opera, wat toen nog lukte, gedreven door jeugdig enthousiasme. Talrijke Siegfrieds later begint dat zijn sporen na te laten. Aan het einde van zijn confrontatie met Wotan zit hij er helemaal door... en dan moet de calvarietocht met Brünnhilde nog komen. Onzuivere intonatie, vibratoloze inzetten en veel doorslaande klanken maakten het ook een beproeving voor het publiek. Maar gelukkig is er nog Catherine Foster om een stralend ontwakende Brünnhilde te zingen.

Wolfgang -geeuw- Koch liet mij bijna in slaap vallen tijdens zijn raadselspelletjes met Mime. Oleg Bryjak leek nog niet gerecupereerd van zijn Rheingold-Alberich, terwijl Sorin Coliban een massieve Fafner zong. Mirella Hagen was een penetrant klinkende Waldvogel en Nadine Weissmann viel weer op met haar warme mezzo als Erda.

Publicatie: donderdag 31 juli 2014 om 09:24
Rubriek: Opera