Don Giovanni in Gent

Precies twintig jaar geleden, speelde de Vlaamse Opera Don Giovanni in een regie van Guy Joosten. Het enige wat ik me daarvan herinner, is dat het een productie was om snel te vergeten. Zijn herkansing is een degelijke voorstelling, maar haalt toch niet het niveau van de briljante Don Giovanni die Achim Freyer zeven jaar geleden opvoerde in Gent.

foto © Annemie Augustijns

Guy Joosten maakt er een theater-in-het-theater van. Bij aanvang kijken we op de zijmuur van een theater aan de artiesteningang. De acteurs van het stuk komen buiten in hun kostuums, wat de gelegenheid schept om historische jurken en pofbroeken te ontwerpen. Tegen het einde van het eerste bedrijf - bij het feest bij Don Giovanni - gaat de volledige zijmuur omhoog en kijken we in het theater. Het nadeel hiervan is dat de precaire akoestiek van de Gentse opera opspeelt. Zangers die tot dan toe present aanwezig waren, worden ineens onhoorbaar als ze drie stappen achteruit zetten.

Guy Joosten maakt een paar discutabele keuzes in de karakterisatie van Donna Anna en vooral Zerlina. Dat Donna Anna niet echt misbruikt wordt door Don Giovanni, maar zichzelf aan hem aanbiedt, is niet zo origineel. Het maakt "Or sai chi l'onore" wel ongeloofwaardig, tenzij je aanneemt dat Donna Anna probeert om Don Ottavio iets wijs te maken.

De aantrekkingskracht van Don Giovanni wordt trouwens nog meer in de verf gezet tijdens zijn Serenade, als verschillende vrouwen - en niet enkel de meid van Donna Elvira - als vliegen op een pot honing afkomen. Eén van die vrouwen is Zerlina. Ook zij laat zich de charmes van de Don welgevallen. Ze speelt zelfs onder één hoedje met hem om Masetto een lesje te leren.

De opera was middelmatig bezet met weinig uitschieters, afgezien van Alastair Miles die een indrukwekkende Leporello zong en speelde. In zijn Cataloog-aria interpoleerde hij zelfs een paar extra diepe noten die goed doorkwamen in de zaal. Iain Paterson was in het eerste bedrijf een zwakke Don Giovanni, met vooral een Champagne-aria die niet sprankelde. In het tweede bedrijf groeide hij in de rol.

Gelukkig voor Magnus Staveland speelden ze de Praagse versie, zodat hij tenminste zijn hoofd niet moest breken over "Dalla sua pace". Hij is technisch niet sterk genoeg voor Don Ottavio met een rammelende "Il mio tesoro" als dieptepunt. Burçu Uyar zingt dan weer wel de sterren van de hemel als Donna Anna, maar ze weet nog niet hoe ze emotie kan toevoegen aan "Or sai chi l'onore". Karine Babajanyan begon ook zwak aan haar partij van Donna Elvira met wat onzuiverheden in "Ah, chi mi dice mai", maar ze herpakte zich met een zeer expressief tweede bedrijf.

Het jonge koppeltje werd bezet met twee jonge Belgische zangers. Tineke Van Ingelgem is een opvallend lyrische Zerlina. Ze is absoluut niet de gebruikelijke soubrette, bij momenten hoor ik zelfs een toekomstige Donna Elvira in haar stem. Tijl Faveyts zingt Masetto met een mooie ronkende bas. Hij had kunnen dubbelen als de Commendatore, maar die rol was weggelegd voor Jaco Huijpen.

Publicatie: zondag 29 juni 2014 om 19:56
Rubriek: Opera

Reacties

Dirk Vermassen (woensdag 2 juli 2014 om 08:27)

Een Don Giovanni om vlug te vergeten. Al tijdens de ouverture zat het niet helemaal juist: de regen die enkel in het centrale deel van de scène viel, de figurant met zijn planten die op een wel heel onnatuurlijke manier nonchalant probeerde te zijn. Zat er in de moordscène nog enige vaart, dan viel de voorstelling daarna totaal plat door een schrijnend gebrek aan dynamiek, in de scènes zelf, maar ook in de overgang van de ene scène naar de andere. Er ging van het hele gebeuren een landerige, zelfs lamlendige sfeer uit, ondanks de drukdoenerij. Dat werd niet verbeterd door het figuur van Don Giovanni, weinig flatterend en zelfs belachelijk aangekleed, en zonder enige scènische présence. Hoe vrouwen voor zo'n futloze papzak kunnen valen, begrijp ik hoegenaamd niet. Zijn knecht deed het niet veel beter. Ook Don Ottavio liep er bij voor spek en bonen, en werd daarbij evenmin geholpen door zijn potsierlijk carnavalspakje.

Die theaterkostuums werken niet, of verkeerd: ze ondergraven de geloofwaardigheid van wie ze draagt, zeker temidden van de hedendaagse aankleding van de andere personages. Het worden een soort hansworsten of poppenkastfiguren, en daarmee wordt Mozart geen recht gedaan: zijn muziek is oneindig veel sterker dan wat hier op de scène te zien was. Ook het decor liet te wensen over: het pretendeert realistisch te zijn, maar wie heeft er ooit een theater gezien waar de toegangsdeuren voor het publiek rechtsreeks op de scène uitgeven ? En in welk hedendaags theater wordt er nog gewerkt met beschilderde coulissen ? Dat zal allemaal wel ironisch en symbolisch bedoeld zijn, maar geloofwaardig is het niet. Idem voor de gedragingen van de personages. Men maakt die niet actueler of levendiger door ze het tegenovergestelde te laten doen van wat de muziek of de tekst uitdrukken. Zerlina die Don Giovanni verleidt, Elvira die onmiddellijk op zijn canapé-avances ingaat maar in de scène daarna weer wraak gaat zweren: het klopt gewoon niet. En de gelegenheidsgrapjes van de avond (de bende van Masetto en Zerlina met de Belgische driekleur op hun gezicht, en een van hen die met een spuitbus de stand van de match op de artiestendeur schildert) waren op zijn minst dubieus.

Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat Joosten niet in het stuk gelooft. Waarom zou hij anders voortdurend het gegeven en de personages ironiseren, waarom heeft hij zo'n angst voor de karakterisering die Mozart en Da Ponte in muziek en tekst hebben gelegd ? Kan hij niet lezen, kan hij niet luisteren, of wil hij gewoon mee zijn met de postmoderne deconstructiemode, die we ondertussen wel al beu gekeken zijn ? In elk geval, wat hij hier toont, was een beproeving voor mijn geduld. Zelden zo uitgekeken naar de pauze, voor mij het bevrijdende einde van een wel zeer teleurstellende opera-avond.

Stefan Caprasse (dinsdag 1 juli 2014 om 15:21)

Ik vond deze produktie ook alleszins een grote verbetering ten opzichte van de eerste versie van Guy Joosten, die ik destijds veel minder vond in tegenstelling tot de toen al prachtige Nozze en Cosi. Alleen vond ik het soms verwarrend, waarom sommige personages (bv Don Ottavio) er soms bijliepen in époque-kostuums en soms in hedendaagse klederdracht. Tenzij deze verwarring opzettelijk gewild was om de grens tussen theater en 'realiteit' vaag te houden... Don Giovanni zou dan als enige steeds zijn kostuum aanhouden, omdat hij alleen steeds een theatermythe blijft...(?) Verder vond ik wel de personages goed en origineel gekarakteriseerd: Don Ottavio die in de onschuld van zijn vriend wil blijven geloven en dus Donna Anna amper kan geloven, Leporello als homo (?), Zerlina die met Don Giovanni comploteert, Don Elvira die tot het einde probeert Don Giovanni te verleiden. Overigens vind ik "Or sai chi l'onore" wel geloofwaardig, omdat intussen wel Donna Anna's vader is vermoord. Hier wordt hij trouwens wel degelijk vermoord (wat ik minder goed vind) en niet in een eer-duel vermoord.
De bezetting vond ik wel degelijk met Alastair Miles, Burçu Uyar en Tineke Van Ingelgem als uitschieters. Ik vond het ook heel goed gedirigeerd (Alexander Joel) met een hele spanningsvolle ouverture en ook elders vlotte tempo's en bv ook heel mooi klinkende dansen op het einde van I.
Kortom: toch wel een heel onderhoudende voorstelling!

Overigens vond ik ook de produktie van Don Giovanni in Alden Biesen onverwacht meer dan de moeite waard. Met een hele goede dirigent (Andrew Greenwood), ook een hele degelijke bezetting (vooral een heel mooi klinkende Don Ottavio) en een origineel en goed uitgewerkt regieconcept: de mannen werken samen om Don Giovanni te doden, omdat hij dreigt hun vrouwen, tot emancipatie aan te zetten, wat hem postuum nog schijnt gelukt te zijn!