Graham Johnson in deSingel

Voor de vijfde keer was Graham Johnson in deSingel voor zijn lezingenreeks rond "Schubert in de spiegel van zijn dichters". Hij werd daarbij weer geassisteerd door sopraan Geraldine McGreevy en bariton Benjamin Appl.

Vorig seizoen was een volledige avond gewijd aan de gedichten van Goethe, gisteren stonden de liederen op gedichten van Friedrich von Schiller centraal. Het is de dichter die Schubert vooral tijdens zijn tienerjaren geïnspireerd heeft. Het feit dat er verschillende, zelfs onafgewerkte, versies van de Schiller-liederen bestaan, geeft aan hoe Schubert worstelde met Schillers teksten om de juiste sfeer en kleur te vinden en 'en passant' alle bestaande liedregels te breken en ze nieuwe te definiëren.

Veel van die vroege liederen zijn weinig bekend. Graham Johnson beschouwt Der Jüngling am Bache (D.30) als Schuberts eerste "echte" lied, weliswaar met een Mozartiaanse inslag. Johnson zou Johnson niet zijn, als hij ook niet allerlei verbanden ziet met latere liederen. In het slot van Leichenphantasie (D.7 !) ziet hij al een voorafspiegeling van Der Wegweiser uit Winterreise.

Maar de vroege Schiller-liederen zijn vooral bekend - of moet ik zeggen "berucht" - omwille van de ellenlange ballades. Der Taucher is een echte mini-opera met een van de meest indrukwekkende voorbeelden van watermuziek om de kolkende watermassa's uit beelden. In Die Bürgschaft vergelijkt Johnson de melodramatische pianobegeleiding met de gelijkaardige pianomuziek die later de stille films zou begeleiden. De hereniging van de twee vrienden blikt tegelijkertijd terug op de vriendschap van Oreste en Pylade uit de Glucks Iphigénie en Tauride als vooruit op het vriendschapsduet van Don Carlo en Posa in Verdi's Don Carlo.

Meer operaverwijzingen zijn te horen in de Belliniaanse belcantomelodieën van Die Entzückung an Laura of het Rossiniaans crescendo van Gruppe aus dem Tartarus. De latere Schiller-liederen zijn beter bekend, zoals het Beethoveniaans Sehnsucht met een slot dat niet zou misstaan in Fidelio of de ironische kijk op een godenfeestje in Dithyrambe.

Graham Johnson is een begenadigde verteller die gedurende twee uur het massaal opgekomen publiek geboeid houdt. Geraldine McGreevy was in uitzonderlijk goede doen en zong bijvoorbeeld een schitterende Sehnsucht en Der Pilgrim met glanzende sopraan. Benjamin Appl geeft ook blijk van een intelligente en expressieve liedzanger te zijn in bijvoorbeeld de fragmenten uit Der Taucher. Maar zijn hoogte zit niet altijd goed en hij mist de kracht om de herhaalde "Ob noch nicht Vollendung sei" uit Gruppe aus dem Tartarus in intensiteit te laten toenemen.

In het voorjaar is de zesde en laatste lezing gepland. Daarbij zullen de laatste jaren van Schubert aan bod komen.

Publicatie: zondag 11 november 2012 om 11:01
Rubriek: Liedrecital