Gerald Finley - The ballad singer

Net zoals volksliederen, vormen ballades een onderdeel van het liedgenre dat vaak stiefmoederlijk behandeld wordt... afgezien van een aantal grote ballades die de status van een "echt" lied verworven hebben. Het is dan ook bemoedigend dat één van de grote zangers van het moment, Gerald Finley, en pianist Julius Drake een CD opgenomen hebben met de toepasselijke titel The ballad singer, waarin een grote doorsnede gemaakt wordt van het repertoire.

Ballades vinden hun oorsprong in de liederen die de rondtrekkende troubadours zongen. Dat is meteen de hoofdzaak, ze vertellen een rechtlijnig verhaal en ze gaan meestal niet de diep-psychologiserende toer op... wat meteen de reden is waarom ze slechts sporadisch opduiken in liedrecitals en dan vaak nog als bisnummer. Maar omdat een volledig verhaal verteld moet worden, vraagt dit het uiterste van zanger en pianist op het vlak van expressie. Gerald Finley heeft expressiemogelijkheden op overschot en maakt deze CD tot een pareltje.

Ballades kunnen allerlei vormen aannemen, van epische vertellingen tot humoristische anekdotes, maar ook spookverhalen of sprookjes. In die laatste categorie valt de eerste ballade, hij begint zelfs met "Er was eens". Beethovens Aus Goethes Faust vertelt hoe de favoriete vlo van de koning het tot minister schopt, een klassieker onder de bisnummers.

Carl Loewe is dé ballade-componist bij uitstek. Zijn meest bekende - en geslaagde - liederen zijn ballades. Met Edward krijgen we een gruwelijk verhaal van vadermoord en op het einde vervloekt Edward ook nog eens zijn moeder. Een typisch kenmerk van veel ballades is dat verschillende karakters optreden, in het geval van Edward is dat een dialoog tussen Edward en zijn moeder. Gerald Finley maakt een duidelijk verschil door Edward met trage en vastberaden stem te laten antwoorden op de bezorgde en geagiteerde vragen van zijn moeder. Julius Drake heeft dan telkens de taak om met zijn piano het tempo terug aan te zwengelen. Wie trouwens geïnteresseerd is in meer Loewe-ballades, kan ik ten stelligste de oudere opname met Kurt Moll op harmonia mundi aanraden.

Loewe is dan misschien wel een van de mindere liedcomponisten, maar de drie grote - Schubert, Schumann, Wolf - hebben zich ook niet onbetuigd gelaten. Bij Schubert kennen we liederen als "Der Zwerg", "Die Nonne" of "Der Tod und das Mädchen" en hij heeft zelfs een aantal eindeloze Schiller-ballades zoals "Der Taucher" of "Die Burgschaft" getoonzet. Maar de bekendste ballade is natuurlijk zijn Erlkönig, die niet minder dan vier onderscheiden stemmen telt. Zo brengt Finley rust als de vader, terwijl hij de Erlenkoning met plastisch uitgerokken frases het kind probeert te charmeren.

De meest aangrijpende opname van deze CD is Die Löwenbraut van Schumann. De tederheid waarmee Finley het meisje afscheid laat nemen van de leeuw waarmee ze opgegroeid is, is pakkend. Het dramatisch moment - als haar geliefde in het zicht van de leeuw komt, waarna de leeuw haar verscheurt - zorgt voor contrast... waarna de eerdere sfeer terugkomt als de geliefde de leeuw doodschiet. Voor Wolf moeten we bij zijn Mörike-Lieder zijn. Finley zingt een spannende Der Feuerreiter met een onwezenlijk mezza voce voor de volledige laatste strofe.

Het laatste deel van de CD bevat een aantal Engelstalige ballades. De "traditional" Lord Randall vertoont veel overeenkomsten met Edward. Ook hier is er een vraag-antwoord-dialoog tussen Randall en zijn moeder. The Desert met zijn dorstige woestijn, cirkelende gieren en reddende arabieren was tevens het bisnummer van Finley's schitterende liedrecital in Edinburgh vorig jaar. En met het grappige The Tale of the Oyster van Cole Porter, over een oestertje dat de wereld wil zien, sluit deze CD af met een lied dat een paar dagen later nog door je hoofd beukt.

Op het einde van volgend seizoen, zullen Finley en Drake Winterreise in de Munt vertolken... zeker iets om naar uit te kijken.

Publicatie: woensdag 10 augustus 2011 om 18:48
Rubriek: CD & DVD