Angelika Kirchschlager in Schwarzenberg

Er ist's is een lentegedicht van Mörike. Het leek een goed idee om daarmee een recital te beginnen op de laatste dag van de lente, ware het niet dat het Bregenzer Wald momenteel eerder gebukt gaat onder herfstweer. Angelika Kirchschlager en Julius Drake voerden het zelfs twee keer uit, aan het begin van hun recital en als eerste lied na de pauze... de eerste keer in de versie van Schumann, de tweede keer in de bekendere versie van Wolf.

Dat was ook de rode draad doorheen het programma. Verschillende gedichten zijn meerdere keren op muziek gezet. In dit recital werd een zelfde gedicht twee of drie keer uitgevoerd, telkens in een versie van een andere componist. Het is een methode die al eerder als inspiratie gediend heeft voor het opbouwen van een programma, maar meestal wordt dan bijvoorbeeld een groepje Schubert-liederen afgewisseld met een groepje Schumann-liederen op dezelfde teksten. In dit recital waren er echter geen groepjes, maar werd meteen de alternatieve versie gezongen. In zo'n directe confrontatie tussen componisten lijkt het soms op een schoonheidswedstrijd en ga je meteen vergelijken welke componist de "betere" versie gecomponeerd heeft. Vaak leidt dat tot pijnlijke resultaten.

Neem bijvoorbeeld de liedcyclus Frauenliebe- und leben. Zowel Robert Schumann als Carl Loewe hebben Chamisso's gedichten op muziek gezet. Een paar jaar geleden heeft Graham Johnson die twee cycli op een ingenieuze manier door elkaar geweven en op CD gezet als "Women's lives and loves" met Felicity Lott en Angelika Kirchschlager als uitvoerders. Gisteren zong Kirchschlager slechts drie liederen uit de cyclus: Seit ich ihn gesehen, Du Ring an meinem Finger en Ich kann's nicht fassen. Alhoewel ik de Loewe-cyclus op zich best wel goed vind, komt op deze manier Schumann toch wel als overduidelijke winnaar uit het strijdperk.

Kirchschlager leek zich aanvankelijk ook nog wat onwennig te voelen met een stem die nog niet helemaal losgezongen was. Met Therese en Du milchjunger Knabe kwam ze meer in haar element. Het gedicht van Gottfried Keller eindigt met een vraag en Kirchschlager gooit al haar charme in de strijd om die vraag spannend te houden. Brahms noch Wolf hebben echter een boeiend lied gecomponeerd, al is het maar omdat de tekst volgens mij een hoog karamellenversgehalte heeft.

Met Goethe komen we op een heel ander niveau. De Mignon-Lieder zijn door talloze componisten op muziek gezet en ze zijn dan ook een evidente keuze voor dit soort vergelijkingsoefeningen. Ze brachten enkel Kennst du das Land in de drie meest bekende versies van Schumann, Schubert en Wolf. Schubert en Wolf zijn altijd aan elkaar gewaagd (maar gisteren vond ik de Schubert-versie net iets beter), terwijl Schumann me minder aanspreekt. In alle gevallen bracht Kirchschlager een genuanceerde uitvoering met veel piano-zingen, afgewisseld met de uitbarstingen op "Dahin, dahin" als een hartekreet vol Sehnsucht.

Naast de Schumann-versie van Im Rhein, im heiligen Strome uit Dichterliebe is er ook een van Franz Liszt, die qua sfeer erg vergelijkbaar is. Ze gingen naadloos over in Schlafend trägt man mich van Joseph Marx en Alban Berg. Beide versies werden in dezelfde periode geschreven, 1910-1911, maar ze konden nauwelijks meer verschillen. De versie van Marx kijkt terug naar de 19de eeuw en die van Berg is... wel... Berg.

Tot slot kwamen Franz Schubert en Franz Liszt tegen elkaar uit. Wat mij betreft, is dat bij voorbaat een verloren zaak. In de ballade Der König in Thule kan Liszt zich nog redelijk staande houden. Maar hij gaat roemloos ten onder in Wandrers Nachtlied. Zowel in Über allen Gipfeln ist ruh als Der du von dem Himmel bist heeft Schubert de perfectie gecreëerd. Bij Liszt zijn ze buiten proporties en gekunsteld.

Ik dacht dat ze voor de bisnummers op hetzelfde elan zouden voortgaan. Ik verwachtte na Brahms' Salome dan ook Wolfs versie uit diens Keller-Lieder als tweede bisnummer. Maar het werd Verborgenheit uit de Mörike-Lieder. Als laatste kwam één van de weinig Liszt-liederen die wel geslaagd zijn... Es muss ein Wunderbares sein.

Publicatie: maandag 21 juni 2010 om 09:57
Rubriek: Liedrecital