Jevgenij Onegin in Lyon

Ze hebben het beste tot het einde bewaard. Jevgenij Onegin is een van de meest poëtische opera's die bestaat. De productie van Peter Stein is van begin tot einde, tot in de kleinste details, volledig in harmonie met die poëzie. Voeg daar nog een ideale bezetting aan toe en je hebt een voorstelling om in te kaderen... absoluut één voor mijn top-vijf van 2010.

Net zoals in Pikovaya Dama en Mazeppa volgt Peter Stein onvoorwaardelijk het libretto. Maar wat deze voorstelling zo geslaagd maakt, is de perfecte symbiose van muziek en theater waarbij elk detail op zijn plaats valt.

De briefscène van Tatjana is een goed voorbeeld. We horen Tatjana's opwinding in het orkest en tegelijkertijd zien we die rusteloosheid weerspiegeld in de Tatjana van Olga Mykytenko. Maar ook vocaal is Mykytenko een schitterende Tatjana. Deze scène is opgebouwd vol met nuances. Als ze de tekst zingt die ze net geschreven heeft, dan klinkt dat bijvoorbeeld anders dan als ze aan het wegdromen is. Kirill Petrenko zorgt als slot van deze scène weer voor een magistrale orkestrale zonsopgang...

In de vervolgscène komt Onegin Tatjana afwijzen. Het meisjeskoor dat ertussen zit, is niet zomaar wat sfeerschepping. Peter Stein betrekt hen op subtiele manier in de handeling. Tijdens Onegins preek zien we hen opduiken boven de struiken. Prompt gaat Alexey Markov op de bank naast Tatjana zitten en begint stiller te zingen. Ik heb zelden zo'n integratie van de dynamische aanduidingen verwerkt gezien in een enscenering. Markov is trouwens een Onegin die op hetzelfde niveau zingt als Mykytenko met een heerlijk timbre vol donkere kleurschakeringen. Zijn grote aria lijkt er in één legato geut uit te komen.

Het keerpunt van de opera is de duelscène tussen Onegin en Lenski. Voor een keer wordt dit duel ook effectief als een duel geënsceneerd... en wordt niet iets creatiefs bedacht als Lenski die zich in een zelfmoordbui op het wapen van Onegin gooit of het pistool dat per ongeluk afgaat. Het origineel blijkt nog altijd het sterkste te zijn.

Tchaikovsky bouwt heel die scène uiteraard geniaal op tot dat fataal moment. Met Lenski's aria, ontroerend vertolkt door Edgaras Montvidas, wordt de sfeer gezet. Maar het is het duet van Lenski en Onegin, net voor het duel, dat ongelooflijk sterk was.

Op een of andere manier willen ze eigenlijk niet duelleren. Peter Stein maakt dit ook duidelijk door hen naar elkaar toe te laten stappen met uitgestrekte hand. Ze willen elkaar de hand schudden, maar doen het op het laatste moment niet. Ook al heb ik deze scène al zo vaak gezien en gehoord... voor een moment dacht ik even dat ze terug vriendschap zouden sluiten en dat het toch allemaal goed zou aflopen. Dát is sterk muziektheater.

Voor wie ook eens een paar dagen naar Lyon wil... De Opéra de Lyon heeft haar volgend seizoen al aangekondigd. In maart 2011 organiseren ze iets gelijkaardigs als dit Tchaikovsky/Poesjkin-festival: een Mozart-festival met de drie Da Ponte-opera's. Daarnaast is er ook een "Tristan und Isolde" met Kirill Petrenko, Kazushi Ono die "Luisa Miller" dirigeert, of een "Werther" met Rolando Villazon... als regisseur.

Publicatie: zaterdag 8 mei 2010 om 08:07
Rubriek: Opera