Dietrich Fischer-Dieskau in Schwarzenberg

Zoals gewoonlijk was er dit jaar ook een master class tijdens de Schubertiade Schwarzenberg. Deze keer hadden ze de grootmeester zelf, Dietrich Fischer-Dieskau, nog eens kunnen strikken... voor wat waarschijnlijk zijn allerlaatste "Meisterkurs" zal geweest zijn.

Dit was minstens de derde keer dat ik hem in Schwarzenberg een master class zag geven. In vergelijking met de vorige keren is hij eigenlijk nauwelijks veranderd. Hij gaat wat trager en moeizamer, maar zijn oren en zijn onwaarschijnlijke liedkennis doorstaan nog altijd de tand des tijds.

Oorspronkelijk waren er zes liedduo's voorzien, maar na de eerste dag was er al een bariton afgevallen... het is niet duidelijk of Dieskau hem gevraagd had om niet meer te komen of dat hij plotseling ziek geworden was. Zijn enige optreden haalde in alle geval niet het vereiste niveau.

Er was slechts één thema: Schubert !

Voor de vier dagen van de master class had elke duo vier liederen voorbereid die aan het kritisch oor van Dietrich Fischer-Dieskau voorgelegd werden. Zo gauw hij iets hoort dat hem niet zint, dan onderbreekt hij de zanger of pianist. Dat kan zelfs al na twee akkoorden van de piano-inleiding zijn. Hij beperkt zich wel tot interpretatieve opmerkingen, alhoewel het bij sommige zangers ook technisch nog hier en daar rammelt. Dat is des te penibeler in geval van bijvoorbeeld de sopraan die Memnon voorbereid had en meteen te horen kreeg dat het veel te snel was en nadien constant in problemen kwam met haar adem.

Het "juiste" tempo is een van die zaken waar Dieskau regelmatig op terugkomt. Hij gaat daarbij vaak uit van het gehele gedicht of zelfs van details die misschien wel bedoeld zijn, maar die niet met zo veel woorden in de muziek of de tekst aangegeven staan. Tempo is uiteraard een persoonlijk aanvoelen, zeker in het geval van Schubert, maar het was opvallend dat niemand van de jonge zangers in discussie ging over waarom ze zelf een bepaald tempo gekozen hadden. Je moet wel heel zeker van je zaak zijn vooraleer je met een monument als Dieskau gaat discuteren over Schubert, vermoed ik.

Het zal ook niet verbazen dat de tekst heel belangrijk is voor Dieskau. Ondanks het feit - of misschien net daarom - dat zowat de meeste zangers Duits als moedertaal hebben, moest hij heel vaak hun uitspraak corrigeren. Elke medeklinker moet uitgesproken worden, anders verstaat het publiek niet waarover het gaat, maar de klinkers dienen om de melodie te dragen. Het is allemaal evident voor het doorsnee-Schubertiade-publiek, maar soms zag je zangers met hun ogen rollen omdat ze blijkbaar geen idee hadden waarover hij het had.

Een ander belangrijk aandachtspunt was wanneer legato gezongen moet worden (telkens als het kan, desnoods maar voor twee noten) en wanneer met vibrato gezongen moet worden (altijd!). Daarnaast ging hij heel af en toe in op de achtergrond van de liederen of de gedichten. Vooral bij de liederen op teksten van Mayrhofer - zoals Memnon of Im Walde - ging hij dieper in op hoe Mayrhofer zijn eigen eenzaamheid en persoonlijke problemen vertaalde in zijn gedichten en hoe Schubert dat vertaalde.

Na de laatste "les" kreeg hij nog bloemen van de zangers en een staande ovatie van het publiek...

Publicatie: vrijdag 4 september 2009 om 13:37
Rubriek: Liedrecital