Il Grand' Inquisitor

Christa Ludwig - The Birthday Edition

Een van allereerste liedrecitals die ik ooit hoorde, vond eind 1994 plaats in de Munt. Op het podium stond Christa Ludwig die tijdens haar afscheidstournee ook Brussel aandeed. Het was een van die liedrecitals die ik graag nog eens wou terughoren... en dat is nu min of meer mogelijk.

In 1994 nam ze in Athene twee liedrecitals op met Charles Spencer aan de piano, die nu verschenen zijn op een dubbel-DVD. De aanleiding voor deze "nieuwe" DVD is Ludwigs tachtigste verjaardag, die ze afgelopen zondag, op 16 maart, kon vieren.

Naast het recital van de afscheidstournee op de ene DVD, staat op de tweede DVD een uitvoering van Winterreise. Ze zingt een evenwichtige liedcyclus, waarbij vooral verdriet aanwezig is. Maar de aangename herinneringen aan betere tijden zorgen voor een zachtere klank die altijd met een melancholische glimlach ondersteund worden. Typische voorbeelden hiervan zijn te vinden in Der Lindenbaum, of zelfs in Rückblick als ze het over de "Stadt der Unbeständigkeit" heeft.

Heel haar vertolking wordt gekenmerkt door een natuurlijk ritme en fraseringen die zich ontwikkelen als golven die naar het strand rollen en terugtrekken. Daarbij worden de sleutelwoorden subtiel beklemtoond. Maar ook het spelen met klanken en kleuren hebben hun rol. In Die Wetterfahne hoor je haar verontwaardiging bij "Was fragen sie nach meinen Schmerzen ?". In Gefror'ne Tränen, wat ze heel ontroerend begint, verandert ze haar klank totaal als ze op een afstandelijkere manier tegen haar tranen spreekt: "Ei Tränen, meine Tränen". De kraai die de Wanderer volgt, lijkt niet haar beste vriend te zijn. In Rückblick klinkt ze kwaad en in Die Krähe snauwt ze hem zelfs af.

Ondanks haar relatief gevorderde leeftijd klinkt haar stem nog altijd fantastisch. Er is niet alleen die fenomenale ademtechniek, maar ook de gigantische reserve waarover ze lijkt te beschikken. Als ze op het einde van Gefror'ne Tränen fortissimo eindigt met "Des ganzen Winters Eis !" heb ik het gevoel dat ze nog lang niet aan het eind van haar stem is. Een gelijkaardig moment is het slot - "Da ist meiner Liebsten Haus" - van Wasserflut. De intensiteit van Auf dem Flusse maakt het tot een van de meest aangrijpende momenten van haar vertolking, net zoals Der Wegweiser waarbij je de doodsangst ziet in haar gezicht en hoort in de nadruk van haar stem.

Het andere Liedrecital is minder geslaagd. Het begint moeizaam met liederen van Schubert. Maar Der Tod und das Mädchen vond ik bijvoorbeeld wel heel goed. In het begin is ze gehaast en angstig als ze het meisje speelt, de dood krijgt daarna een lijzige toon, zonder echter veel van kleur te veranderen. Op het einde van elk groepje liederen is er trouwens nooit applaus. Ik vraag me dan ook af of het niet zonder publiek opgenomen is.

Het groepje Mahlerliederen bereikt een piek bij Ich bin der Welt abhanden gekommen. Charles Spencer creëert eerst de perfecte sfeer, waarna Christa Ludwig ontroert met haar trage, gedragen voordracht. Het feit dat ze daarna nog Scheiden und Meiden zingt, vond ik een ongepaste keuze. Strauss stond ook op het programma met onder andere een indrukwekkend mezza voce gezongen Die Nacht en Morgen.

In de boekjes die bij de DVD zitten, is ook een interview met Christa Ludwig te lezen. Daarin vertelt ze dat Leonard Bernstein haar favoriete dirigent was. Ik vermoed dat ze daarom zijn Cycle of five kid songs ook opgenomen heeft in dit recital, alhoewel ze niet echt passen tussen al die Duitse romantische liederen. Maar ze zijn wel leuk. Haar gevoel voor humor is ook te horen in een paar liederen van Wolf. In dem Schatten meiner Locken is volledig vocaal uitgeacteerd met veelzeggende pauzes en plotse versnellingen. Ook Mein Liebster hat zu Tische mich geladen en Wie lange schon uit het Italienisches Liederbuch werden grappig vertolkt.

Humor is ook de rode draad in het bonusmateriaal. In 1999 gaf ze master classes in het Volkstheater in Wenen. Op de DVD's zijn drie zangers te horen en zien, elk in twee opera-aria's. Christa Ludwig probeert hen duidelijk te maken dat ze die aria's niet uit hun context moeten zingen, maar er telkens aan moeten denken wat de situatie in de opera is. De ene zanger reageerde iets beter dan de andere.

Markus Pelz zong twee woede-aria's. Figaro's Aprite un po'quegli occhi en Pizarro's Ha! welch' ein Augenblick! zijn uitermate geschikt om er lustig op los te brullen en dat deed deze bariton dan ook. Zelfs na de les van Christa Ludwig, is er nauwelijks iets veranderd in zijn zang. De mezzo Stella Grigorian blijft problemen hebben om Smanie implacabili van Dorabella goed gezongen te krijgen, maar Carmens Seguidilla ligt haar veel beter. De meeste vooruitgang boekte de tenor Valerij Serkin. Na een eerste expressieloze uitvoering van Tamino's Portretaria klinkt hij een kwartier later al een heel stuk beter nadat Ludwig hem onder handen genomen heeft. Ook Pourquoi me réveiller verbetert merkbaar tijdens de les.

Publicatie: donderdag 20 maart 2008 om 21:51
Rubriek: CD & DVD