Meisterkurs in Schwarzenberg

Naar goede gewoonte worden tijdens de Schubertiade ook master classes gegeven. In de eerste week zijn er master classes voor strijkkwartetten, de tweede week voor zangers.

De afgelopen jaren werden er zo al master classes gegeven door grootheden als Dietrich Fischer-Dieskau, Brigitte Fassbaender of Gundula Janowitz. Zelfs Elisabeth Schwarzkopf heeft hier ooit een poging ondernomen... tot die vroegtijdig stopgezet werd nadat bepaalde mensen in het publiek net niet met elkaar op de vuist gingen over haar onmenselijke lesmethodes.

Dit jaar ging het er een stuk gemoedelijker aan toe met Thomas Quasthoff als de meester. In tegenstelling tot andere jaren, was nu ook een meester-pianist aanwezig. Justus Zeyen ontfermde zich meer in het bijzonder over de pianisten. Maar dat neemt niet weg dat Quasthoff - net zoals bijvoorbeeld Dietrich Fischer-Dieskau bijvoorbeeld - ook opmerkingen gaf aan de pianisten, of dat Zeyen ook interpretatieve suggesties deed aan de zangers.

Het was ook de langste master class die ik ooit meegemaakt heb. Zeven dagen lang werden in de voor- en namiddag telkens meer dan twee uur les gegeven. Quasthoff vindt namelijk dat het niet veel zin heeft om maar een paar dagen met zangers te werken. Op een week tijd kan hij uiteraard ook niet veel doen, maar het was dan ook enkel zijn bedoeling om een aantal "deuren te openen", zoals hij hetzelf noemde, en de zangers ideeën aan te reiken waarmee ze thuis met hun leraar verder aan de slag kunnen.

De bedoeling van een master class is er vooral om aan interpretatie te werken. Maar dat sloot niet uit dat er af en toe ook technische opmerkingen gemaakt werden... en daarbij werden dan ook mogelijke oplossingen gegeven. Maar het meeste had te maken met interpretatie en zoals verwacht vertrekken Quasthoff en Zeyen daarvoor vanuit de tekst. Het is de tekst die bepaalt of nieuwe kleuren gebruikt moeten worden of waar geademd kan worden. Een typische opmerking - die ook vorige jaren door bijvoorbeeld Fassbaender gemaakt werd - is het luidop voordragen van de tekst zonder naar de muziek te kijken om op die manier de natuurlijke uitdrukking van de liederen te vinden.

Bij al die opmerkingen gebruikt Thomas Quasthoff heel veel humor, vertelt grappen en anekdotes, zingt zelf voor, trekt gezichten om een zanger te laten lachen als die zanger te serieus kijkt, enz. Het is een heel ontspannen manier van lesgeven en ik vermoed dat de studenten veel meer onthouden van deze manier van lesgeven, dan dat ze enkel opmerkingen krijgen als... daar wat meer legato, hier ademen, dan wat minder forte, meer rubato, minder borststem, enz.

Er namen in totaal zeven zangers (twee baritons, twee mezzo's en drie sopranen) en zes pianisten deel aan de master class (één pianist kon niet aanwezig zijn en die bijhorende zanger werd dan door Justus Zeyen gedepanneerd). Ze hadden allemaal een goed tot zeer goed niveau. Bij sommige zangers was het verschil tussen het begin en het einde van de week verbluffend.

Na de week master class werd een slotconcert gegeven, waarin elk zanger-pianisten-duo drie of vier liederen uitvoerden. In het eerste deel kwamen al de sopranen, na de pauze was het de beurt aan de mezzo's... de twee baritons sloten elk deel af. Terwijl de master class zelf telkens gevolgd werd door een publiek van 200 à 400 personen, zat de Angelika-Kauffmann-zaal stampvol voor het slotconcert.

De sopraan Ina Stachelhaus en haar pianiste Brigitte Corneo mochten de spits afbijten. Ina Stachelhaus maakte in het begin van de week geen al te beste indruk. Ze zong zeer terughoudend en met weinig emotie. Op het einde van de week was dit al veel verbeterd. Ze heeft een heel heldere stem en zingt met een heel duidelijke uitspraak. Maar het belangrijkste is misschien wel dat ze een stem heeft die recht naar het hart gaat... zeker in liederen zoals die van het Opus 2 van Arnold Schoenberg wat ze op het concert brachten. Vooral Schenk mir deinen goldenen Kamm was ontroerend mooi.

Diana Petrova en Valentina Modestova zijn een Russisch duo (ze hebben zelfs al een website), ze studeren momenteel in Zürich. Diana Petrova zingt nog met een licht Russisch accent, wat op zich wel charmant is. Ze heeft een fantastische stem... Quasthoff heeft tijdens de les zo goed als geen enkele technische opmerking gemaakt, waardoor het bij haar vooral op interpretatie aankwam. Zeker in de liederen uit het Italienisches Liederbuch bleek de poëzie soms wel eens verkeerd begrepen te worden. In Verschling der Abgrund was vooral Valentina Modestova heel indrukwekkend in de manier waarop ze die virtuose pianopartij vlekkeloos afhandelde.

De Spaanse sopraan Maria Escobar Felip was voor mij de zangeres met de mooiste stem van allemaal. Elisa Rapado Jambrina was de pianiste. Dit duo was ook zeer goed op elkaar ingespeeld. Tijdens de cursus had ze al een schitterende Die Mainacht gezongen, wat ze voor het concert mocht herhalen. Haar professionaliteit liet ze blijken in An den Mond toen in de zaal iemand onwel werd, naar buiten geloodst werd, maar waarbij beide artiesten zonder verpinken Schuberts lied afrondden. Ze stal echter vooral alle harten met Mahlers Wer hat dies Liedlein erdacht. Ook haar beheersing van het Duits was opmerkelijk. Op geen enkel moment kan je horen dat ze een Spaanse is.

Thomas Tatzl was de pianistloze bariton, zodat Justus Zeyen hem begeleidde. Thomas Tatzl maakte weinig evolutie door tijdens de week. Hij zingt vooral op kracht en zingt ook in de hoogte met veel borststem, wat niet iets is wat even op een paar dagen te corrigeren valt. Het gevolg is dat bijvoorbeeld Aufenthalt met weinig variatie gezongen werd. Maar zijn basisklank is wel mooi.

Na de pauze waren de mezzo Susanne Gritschneder en de pianiste Katherina Landl aan de beurt. Susanne Gritschneder heeft een mooie, donkere en gigantische stem, die me echter weinig deed. Ze beschikt echter wel over de mogelijkheden om liederen als Die junge Nonne of Der Tod und das Mädchen boeiend te maken. Maar ik vond haar gezichtsuitdrukkingen nog wat te stereotiep om echt te overtuigen.

Caroline Gesert en Jean-Sebastien Dureau is een Frans duo. Deze mezzo was tijdens de master class nogal variabel. Zij werkte vooral aan Vier ernste Gesänge van Brahms. Op het concert zong ze de twee middelste liederen, die haar ook het best lagen. Voor het vierde lied was ze bijvoorbeeld nog niet helemaal klaar. Probleem is ook dat haar Franse tongval storend werkt. Maar net zoals Ina Stachelhaus kan ze ook een traan in haar stem leggen, wat haar uitvoering van O Tod, wie bitter bist du tot het meest aangrijpende moment van de namiddag maakte... en dat net op de dag dat Luciano Pavarotti begraven werd.

De bariton Manuel Walser was de jongste zanger van het gezelschap. Met zijn 18 jaar is hij zich zelfs nog maar aan het voorbereiden om naar het Conservatorium van Zürich te gaan. Zijn pianist Frederic Gindraux is tevens zijn zangleraar. Zijn stem klinkt soms nog wat week, maar zijn expressieve mogelijkheden en poëtisch aanvoelen zijn wel al uitzonderlijk aanwezig, wat met Schumanns Das Rätsel volop uitgespeeld werd.

Er valt uiteraard altijd wel iets op te merken bij deze jonge zangers. Maar na hen een hele week gevolgd te hebben, geraakte ik wel emotioneel betrokken bij hun uitvoeringen... waardoor dit uiteindelijk een fantastisch concert was, met massale ondersteuning van het publiek en met de eerste échte staande ovatie van de Schubertiade. Deze namiddag was zo mooi, dat ik eigenlijk spijt had dat ik 's avonds nog een concert op het programma had staan...

Publicatie: zaterdag 8 september 2007 om 21:59
Rubriek: Liedrecital