Il Grand' Inquisitor

Matthäus-Passion in het PSK

De Vasten is nog niet eens begonnen, maar Roger Norrington en het Orchestra & Choir of the Age of Enlightenment trekken al rond met Bachs Matthäus-Passion. Ze brengen een authentieke uitvoering van de versie die Mendelssohn op 11 maart 1829 uitgevoerd heeft in Berlijn... de legendarische uitvoering waarmee Mendelssohn Bachs meesterwerk uit de vergetelheid haalde.

Het OAE speelt dus op instrumenten van rond 1830. De twee koren zijn opgesteld voor het orkest, links en rechts van de dirigent met hun gezichten naar elkaar. En natuurlijk spelen ze de "gemoderniseerde" versie die Mendelssohn zelf in elkaar geknutseld heeft. Hij heeft de orkestratie aangepast en gebruikt bijvoorbeeld een fortepiano, maar ook klarinetten (wat wel heel bevreemdend klinkt in "Ach Golgatha"). En het kinderkoor werd door zes solisten vervangen.

Maar de grootste wijzigingen zijn de grote hoeveelheid coupures. Het Passieverhaal is wel praktisch volledig. De recitatieven van de Evangelist en Christus, en de antwoordkoren hebben zijn schaar overleefd, waardoor het verhaal wel volledig te volgen is. Maar de slachtpartij in de aria's en de koralen is massaal.

Voor de volledigheid is het misschien nuttig om op te sommen wat Mendelssohn wel bewaard heeft.

In het eerste deel is dat:

Maar in het tweede deel heeft bijna geen enkele aria het overleefd:

Eigenlijk verschilt deze versie niet zo heel veel van de uitvoeringspraktijk van 50-60 jaar geleden. Als je bijvoorbeeld naar de uitvoeringen luistert van Mengelberg of Furtwängler, dan hoor je ook een ingekorte versie. Bij hen is het eerste deel wel redelijk compleet, maar het tweede deel verschilt niet veel van wat Mendelssohn gedaan heeft.

De vraag is natuurlijk of dit "werkt". Persoonlijk vind ik van wel. Het is natuurlijk wel spijtig van bepaalde coupures. Iedereen heeft wel een favoriete aria uit de Matthäus-Passion en de kans is groot dat die niet uitgevoerd werd. In mijn geval zijn dat de aria's "Aus Liebe" en "Mache dich, mein Herze rein"; en "Erbarme dich" klinkt toch wel beter als het door een alt gezongen wordt. Het voordeel is dat je heel het Passieverhaal op een redelijk korte tijd verteld krijgt, waardoor de religieuze dimensie nog meer tot zijn recht komt... alhoewel het waarschijnlijk toch nog net iets te lang is om het echt met Palmzondag op te voeren.

Voor de Evangelist had Norrington de tenor James Gilchrist uitgekozen. Hij is bijna continu aan het woord en moet dan ook een groot deel van de uitvoering dragen... en dat doet hij op ongelooflijk indrukwekkende manier. Zijn Evangelist getuigt van een dramatiek die hem bij iemand als Herreweghe waarschijnlijk persona non grata zou maken, alhoewel ik me hem wel kan voorstellen naast René Jacobs. Met perfecte tekstexpressie vertelt hij het verhaal op spectaculaire wijze... een grote stem met heel veel kleur.

In vergelijking met Gilchrist vallen alle andere solisten in het niets. De bas James Rutherford zingt een degelijke, maar soms wat saaie Christus. Hij straalt ook niet het nodige charisma uit om de Heiland te vertolken. De twee vrouwenstemmen zijn stemmen die je bij een barokuitvoering zou verwachten. Joanne Lunn zingt in de typische barokstijl met een vibratoloze aanzet om op het einde pas vibrato toe te voegen... wat snel verveelt en niet bijster creatief is. Wilke Te Brummelstroete zingt de altpartij met iets meer overgave en kleur, maar overstijgt ook niet het niveau van "redelijk".

Het concert wordt op 22 maart uitgezonden op Radio Classique, alhoewel ik me afvraag of die zender op veel plaatsen te ontvangen is in België.

Publicatie: dinsdag 8 februari 2005 om 00:04
Rubriek: Oratorium