Satyagraha in Metropolis

Het siert de Met dat ze in hun selectie voor de cinema-voorstellingen zich niet beperken tot het ABC-repertoire, maar ook een opera als Satyagraha van Philip Glass uit de jaren '70 programmeren. De productie van Phelim McDermott is een herneming van drie jaar geleden.

Satyagraha is gebaseerd op de Zuid-Afrikaanse periode van Gandhi, waar hij zijn ideeën rond geweldloos verzet ontwikkelde. Dit gebeurt in drie bedrijven. Philip Glass heeft elk bedrijf een titel gegeven en daar een historische figuur aan verbonden - respectievelijk Tolstoy, Tagore en Martin Luther King - die het verleden, het heden en de toekomst van Gandhi vertegenwoordigen. Die figuren zien we ook in het scènebeeld. In een hoog venster zien we telkens een figurant die een van die drie figuren voorstelt.

Letterlijk centraal in de opera staat de "Indian Opinion", de wekelijkse krant van Gandhi. Dit gegeven was ook een belangrijke inspiratiebron voor McDermott. De vloer bestaat uit kranten, kranten worden gebruikt als projectiescherm, Gandhi wordt in het tweede bedrijf gestenigd met krantenproppen, ... Mooi is ook het gebruik van het "Skills Ensemble", die het verhaal uitbeelden. Zo is de eerste scène van de opera "het slagveld van Kuru" en ze bedienen twee reusachtige strijders, gemaakt uit krantenpapier en manden.

Het is ook dit ensemble dat af en toe de projectieschermen maakt van kranten, waar individuele woorden geprojecteerd worden. Op de wanden van golfplaten worden Engelse vertalingen van de tekst geprojecteerd. Het zijn ook enkel deze teksten die getoond worden in de ondertiteling, wat volgens mij een vergissing is. De opera is in het Sanskriet en wordt - op vraag van de componist - nauwelijks ondertiteld omdat de teksten van de Bhagavad Gita "moeten gehoord, en niet gelezen worden". De Engelse vertaling van het libretto is weliswaar beschikbaar op de site van de Met, maar dit is toch niet het zelfde als meteen te verstaan wat er gezongen wordt.

De repetitieve muziek van Philip Glass is op zich wel heel toegankelijk, maar kan na verloop van tijd beginnen vervelen. Anderzijds hebben al die herhalingen een zeker hypnotiserend en meditatief effect dat goed past bij het onderwerp van Satyagraha. Het enige moment waar het naar mijn gevoel te lang wordt, is in het laatste bedrijf. De "New Castle March" wordt orkestraal onderlijnd door continu stijgende en dalende toonladders. De "slotaria" van Gandhi, uitstekend vertolkt door Richard Croft, bestaat ook uit tientallen van die stijgende toonladders. Op den duur, was mijn grens wel bereikt.

Tenslotte nog een woordje over de klankkwaliteit. In tegenstelling tot de projectie van Siegfried, stonden de luidsprekers in Antwerpen gisteren weer in Star Wars-stand, waardoor de (vooral hoge) stemmen onnatuurlijk vervormd waren.

Publicatie: zondag 20 november 2011 om 11:15
Rubriek: Opera