Götterdämmerung in Erl
De afsluiting van de Tiroolse Ring-cyclus met Götterdämmerung liet me wat op mijn honger zitten. Vooral de twee protagonisten hebben niet de vocale uitstraling om de opera te domineren.
foto's © Tiroler Festspiele Erl / APA-Fotoservice / Xiomara Bender
Een dag eerder hadden we nog een interessante Siegfried met Michael Baba. George Humphrey is alles behalve interessant. Hij speelt wel een grappige Siegfried, die met een brede Amerikaanse "smile" de naïviteit van Siegfried extra in de verf zet. Maar vocaal is hij eerder een lyrische Siegfried die in de eerste twee bedrijven zijn stem moeizaam de zaal in geprojecteerd krijgt. In het derde bedrijf transponeert hij zijn Hoiho-do, waarna zijn stem verder desintegreert tijdens zijn vertelling.
In vergelijking met de Walküre-Brünnhilde Bettine Kampp heeft Mona Somm wel alle noten voor de Götterdämmerung-Brünnhilde... alleen doet ze daar bijster weinig mee. In het eerste bedrijf klinkt haar stem nog dun. In het tweede bedrijf blijft ze ook op de achtergrond en wordt ze nooit de diva ballistica die je zou verwachten. Alles klinkt vooral technisch beredeneerd hoe ze elke noot moet plaatsen om het einde van de voorstelling te halen. Het lijkt wel alsof ze alles opgespaard heeft voor haar slotscène, die aanvaardbaar is maar ook niet de natuurlijke soevereiniteit heeft van bijvoorbeeld een Catherine Foster.
De scenische dominantie moest dan uiteindelijk van Hagen komen, iets waar Andrea Silvestrelli hopen van ter beschikking heeft. Eerder zong hij al de twee Fafners met een holle kelderbas. Aanvankelijk klinkt zijn Hagen meer als Baron Ochs, maar snel vindt hij zijn focus en zet hij een overdonderende Hagen neer met een pekzwarte basstem, die zo mogelijk nog zwarter klinkt dan die van Gottlob Frick of Kurt Moll. Zijn dictie blijft wel nog altijd wollig.
Bij de Gibichungen zong James Roser een kleurloze Gunther, maar Susanne Geb was een stralende Gutrune. Tenslotte wil ik nog eens Rena Kleifeld vermelden die na de Siegfried-Erda nu de eerste Norn zong met een van de mooiste stemmen van deze hele Ring.
Op vocaal vlak was dit zeker niet de beste Ring die ik ooit gehoord heb (dit was trouwens mijn tiende Ring, als ik de cinema-versie uit de Met meereken). Er waren wel een aantal namen die het onthouden waard zijn: Johannes Chum (Loge), Frederik Baldus (Donner), Vladimir Baykov (Walküre-Wotan), Michael Baba (Siegfried-Siegfried) of Rena Kleifeld, naast gevestigde waarden als Nancy Weissbach of Werner Van Mechelen.
Scenisch moet deze Ring rekening houden met de beperkingen van het Passionsspielhaus. Maar al heel snel wordt deze productie, die aanvankelijk semi-scenisch aanvoelt, een volwaardige enscenering. Het is trouwens verfrissend te zien dat er nog ensceneringen zijn die gewoon het verhaal vertellen zonder er allerlei regietheaterachtige spitsvondigheden aan toe te voegen.
Dirigent én regisseur Gustav Kuhn zet altijd de muziek centraal en doet dat soms letterlijk door muzikanten in de zaal te plaatsen. Zo waren er de aambeelden in de zaal tijdens Das Rheingold, voor de "Feuerzauber" van Die Walküre plaatste hij de zes harpen rond de rots van Brünnhilde en in Götterdämmerung weerklonken vaak hoorns vanuit verschillende hoeken van de zaal.
In deze Ring wordt het ook duidelijk welke dierentuin Wagner bedacht heeft. De vier opera's zitten vol slangen, padden, paarden, woudvogels, raven, beren en andere draken die regisseurs ongetwijfeld hoofdbrekens bezorgen en - als ze het fout doen - gegrinnik bij het publiek oplevert. Kuhn lost dit hier op door ze consequent voor te stellen als abstracte origami-dieren.
Maar de triomfator van deze Ring is ontegensprekelijk het orkest. Het opvallend jonge "Orchester der Tiroler Festspiele Erl" zorgt onder de bezielende leiding van Gustav Kuhn voor de mooiste muzikale momenten... al laten ze af en toe ook een paar individuele steekjes vallen. Hoedanook, volgend jaar wordt hij nog een keer hernomen, zij het maar met één cyclus, en de kaarten voor 2016 zijn nu al te koop...
Publicatie: maandag 27 juli 2015 om 08:37
Rubriek: Opera